آشنایی با علل، علائم و روش‌های درمان برفک دهان در نوزادان و بزرگسالان
برفک دهان که به عنوان کاندیدیازیس دهان نیز شناخته می‌شود؛ یک عفونت در دهان است که توسط مخمر (نوعی قارچ) به نام کاندیدا ایجاد می‌شود. امکان بروز کاندیدیازیس دهان، هم در کودکان و هم در بزرگسالان وجود دارد. معمولاً کاندیدیازیس دهان جدی نیست و به طور کلی با درمان برطرف می‌شود. در این مطلب از طب خونه قصد داریم شما عزیزان را بیشتر با علل، علائم و روش‌های درمان کاندیدیازیس دهان آشنا کنیم.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کاندیدیازیس دهان هستند؟
تعداد کمی از کاندیدا معمولاً روی پوست و در دهان سالم زندگی می‌کنند. آنها معمولاً بی‌ضرر هستند. میزان شیوع برفک در دهان افراد سالم بسیار کم است. با این حال، شرایط خاصی ممکن است باعث رشد بیش از حد کاندیدا و بروز برفک در دهان شود. این موارد عبارت‌اند از:
- نوزادان: بروز برفک در دهان نوزادان بسیار شایع است.
- پروتزهای مصنوعی: استفاده از پروتزهای مصنوعی مخصوصاً اگر در شب از دهان خود خارج نکنید؛ آنها را تمیز نگه ندارید یا به خوبی روی لثه‌ها قرار نگیرند باعث بروز برفک می‌شوند.
- یک دوره درمان آنتی بیوتیک: اگر از هر نوعی از آنتی بیوتیک مصرف می‌کنید؛ باید بدانید که آنتی بیوتیک‌ها میکروب‌های بی‌ضرر موجود در دهان را از بین می‌برند. در این صورت کاندیدا در صورت وجود باکتری کمتر در دهان، راحت‌تر تکثیر می‌شود.
- دهانشویه: استفاده بیش از حد از دهانشویه آنتی باکتریال (به دلایل مشابه بالا) نیز یکی از شرایط ایجاد کننده برفک است.
- خشکی دهان به دلیل کمبود بزاق: خشکی دهان ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی از داروهای خاص (مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان‌پریشی، داروهای شیمی‌درمانی) رخ دهد. همچنین ممکن است به دنبال پرتودرمانی سر، گردن یا به عنوان علامت سندرم شوگرن ایجاد شود. برای برطرف کردن مشکل خشکی دهان می‌توانید از راهکارهای ارائه شده در مطلب درمان خشکی دهان استفاده کنید.
- دیابت: افرادی که دیابت دارند بیشتر در معرض برفک هستند.
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف: برای مثال، اگر داروهایی مصرف می‌کنید که سیستم ایمنی شما را سرکوب می‌کنند؛ اگر سرطان‌های خاصی دارید، یا اگر مبتلا به HIV/AIDS هستید.
- سیگار کشیدن: افراد سیگاری بیشتر در معرض ابتلا به برفک هستند.
برفک در دهان معمولاً مسری نیست. معمولاً نمی‌توانید کاندیدیازیس دهان را به افراد دیگر منتقل کنید.
نشانه‌های برفک در دهان بزرگسالان و کودکان بالای 12 ماه؛ شکل ظاهری برفک دهان چگونه است؟
هر نوعی از برفک در دهان با توجه به علت ایجاد کننده آن متفاوت است. شایع‌ترین علائم کاندیدیازیس دهان عبارت است از:
- علامت کلاسیک، لکه‌های سفیدی است که در دهان ایجاد می‌شود. لکه‌ها ممکن است به هم بپیوندند و لکه‌های بزرگتری به نام پلاک ایجاد کنند. آنها ممکن است زرد یا خاکستری باشند. اگر نقطه‌ای را پاک کنید، ممکن است برفک زیرین آن قرمز باشد؛ اما معمولاً دردناک نیستند.
- کاندیدیازیس دهان همیشه با لکه‌های سفید همراه نیست. ممکن است فقط نواحی در دهان شما قرمز و دردناک شوند. این حالت معمولاً در صورت بروز برفک دهان پس از مصرف آنتی بیوتیک یا استروئید رخ می‌دهد.
- اگر بیماری هالیتوزیس دارید ممکن است دچار برفک نیز شوید.
- افرادی که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند ممکن دچار قرمزی مداوم زیر دندان مصنوعی شوند.
- ممکن است نواحی دردناک، ترک خورده و قرمز در خارج از دهانتان ایجاد شود. این نواحی دردناک به خاطر برفک بر زاویه برخورد لب‌های بالا و پایین تأثیر می‌گذارد.
- برخی از عفونت‌های خفیف برفک در دهان بدون درد هستند. با این حال، گاهی اوقات برفک در دهان بسیار دردناک است و می‌تواند خوردن و آشامیدن را برای شما سخت کند.
برخی از افراد مبتلا به برفک در دهان ممکن است احساس تلخی در دهان داشته باشند. توجه داشته باشید که احساس تلخی علل مختلفی دارد. برای آشنایی کامل با علل و راه‌های درمان تلخی دهان، خواندن مطلب بررسی علمی تلخی دهان و علل آن را از دست ندهید.
علائم برفک در دهان نوزادان زیر 12 ماه؛ برفک در دهان نوزادان چه شکلی است؟
میزان شیوع کاندیدیازیس دهان در نوزادان بسیار بیشتر از بزرگسالان است. همه نوزادان مبتلا به کاندیدیازیس دهان علائمی ندارند. شایع‌ترین علائمی که می‌توانیم به آن اشاره کنیم عبارت است از:
- اگر عکس برفک دهان کودک را مشاهده کنید متوجه سفیدی زبان می‌شوید. یک پوشش سفید روی زبان کودک شما که قابل برداشتن نیست. این پوشش ممکن است شبیه شیر باشد؛ اما روکش شیری به راحتی جدا می‌شود.
- لکه‌های سفید رنگ در دهان کودک شما ممکن است ایجاد شود.
- نوزادانی که مبتلا به کاندیدیازیس دهان هستند از خوردن غذا امتناع می‌کنند.
- ممکن است در بین آلت تناسلی و ناحیه پوشک، راش مشاهده کنید.
- نوزادان ممکن است به دلیل داشتن برفک، به راحتی نتوانند آب دهان خود را قورت بدهند.
توجه داشته باشید که اگر به نوزاد خود در زمان ابتلا به برفک شیر دهید؛ ممکن است شما هم به عفونت برفک نوک سینه یا آرئول (دایره اطراف نوک پستان) مبتلا شوید. به این برفک پستان می‌گویند.
چگونه برفک در دهان نوزادان و کودکان را درمان کنیم؟ درمان دارویی و درمان در خانه
اگر فکر می‌کنید کودکتان کاندیدیازیس دهان دارد با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک کاندیدیازیس دهان کودک شما را با یکی از موارد زیر درمان می‌کند:
- داروی ضد قارچ مایع: برای خلاص شدن از شر قارچ در دهان کودک ممکن است استفاده از داروی ضد قارچ مایع را توصیه کند.
- کرم ضد قارچ: اگر بثورات در ناحیه پوشک کودک شما وجود داشته باشد؛ پزشک استفاده از کرم ضد قارچ را تجویز می‌کند.
اگر عفونت و کاندیدیازیس دهان با استفاده از روش‌های بالا بعد از 7 روز درمان نشد؛ پزشک استفاده از داروی ضد قارچ دیگری را تجویز خواهد کرد.
در صورت شیردهی با پزشک خود صحبت کنید. آنها می‌توانند برای درمان یا جلوگیری از ابتلا به برفک سینه شما کرم تجویز کنند. برای درمان برفک در خانه نیز باید اقدامات زیر را اجرا نمایید:
- چون نوزاد شما به دلیل برفک تمایلی به شیر خوردن ندارد؛ شیردهی را در وعده‌های بیشتر انجام دهید.
- توجه داشته باشید که غذاهای تند یا اسیدی ممکن است دهان کودکان را بیشتر حساس کنند. بهتر است در این دوران از غذاهای نرم و ملایم استفاده کنید.
- دست‌های نوزادتان را تمیز نگه دارند تا عفونت سرایت نکند.
مرتب اسباب‌بازی‌هایی که نوزاد داخل دهان می‌گذارد، مانند حلقه دندان درآوردن را ضدعفونی کنید. هر بطری و سایر تجهیزات تغذیه را به طور منظم استریل کنید.
روش‌های درمان کاندیدیازیس دهان بزرگسالان؛ چگونه قارچ دهان را از بین ببریم؟
اگر به دنبال راه‌حلی سریع برای درمان برفک در دهان هستید می‌توانید از شربت دیفن هیدرامین استفاده کنید. در درمان برفک دهان با دیفن هیدرامین مقداری از شربت را داخل دهان بریزید و غرغره کنید.
معمولاً درمان استاندارد کاندیدیازیس دهان، داروهای ضد قارچ هستند. ضد قارچ‌های موضعی که مستقیماً روی برفک اعمال می‌شوند، اولین روش درمان کاندیدیازیس هستند. اگر داروهای ضد قارچ نتوانند عفونت را از بین ببرند، ممکن است از ضد قارچ خوراکی استفاده شود. داروهای ضد قارچ برای درمان برفک در دهان با نسخه در دسترس هستند.
درمان‌های موضعی ضد قارچ؛ درمان برفک‌های خفیف در دهان
درمان بیشتر موارد خفیف برفک در دهان، یک دوره کوتاه مدت ضد قارچ موضعی است. گزینه‌های ارجح درمان برفک دهان خفیف تا متوسط عبارت‌اند از:
- قرص‌های کلوتریمازول: هر قرص حاوی 10 میلی‌گرم کلوتریمازول است و پنج بار در روز به مدت 7 تا 14 روز مصرف می‌شود. کلوتریمازول به آرامی و طی 10 تا 15 دقیقه در دهان شما حل می‌شود. از جویدن یا قورت دادن قرص‌های کلوتریمازول خودداری کنید. کودکان زیر 3 سال معمولاً برای مصرف قرص‌های کلوتریمازول بسیار کوچک هستند.
- قرص باکال میکونازول: هر قرص حاوی 50 میلی‌گرم میکونازول است و یک بار در روز به مدت 7 تا 14 روز توصیه می‌شود. قرص را بین لثه و گونه خود قرار دهید و صبر کنید تا کاملاً حل شود. از جویدن یا قورت کامل خودداری کنید. این روش را می‌توان برای بزرگسالان و کودکان 16 سال و بالاتر استفاده کرد.
ضد قارچ‌های موضعی جایگزین عبارت‌اند از:
- سوسپانسیون نیستاتین: حاوی 100000 واحد نیستاتین در هر میلی لیتر (U/mL) است. شربت نیستاتین را چهار بار در روز به مدت 7 تا 14 روز مصرف کنید. سوسپانسیون نیستاتین را حداقل 30 ثانیه در دهان نگه دارید. تا 30 دقیقه پس از مصرف، چیزی نخورید یا ننوشید.
- قرص‌های نیستاتین: این قرص‌های نرم حاوی 200000 واحد نیستاتین هستند. در دهان نگه دارید تا در طی 15 تا 30 دقیقه حل شود. از جویدن یا قورت کامل خودداری کنید. از مصرف در کودکان زیر 5 سال که تمایل به جویدن و بلعیدن آنها دارند خودداری شود.
برفک دهان در بزرگسالان مسری نیست، اما باید در اسرع وقت آن را درمان کنید. در صورت عدم درمان عفونت می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند.
درمان ضد قارچ خوراکی؛ درمان موارد شدید برفک در دهان
برای موارد متوسط تا شدید برفک دهان یا عفونت‌های خفیف که به درمان‌های موضعی پاسخ نمی‌دهند؛ ممکن است از ضد قارچ خوراکی استفاده شود.
برای بزرگسالان داروهای ضد قارچی به صورت قرص یا سوسپانسیون خوراکی موجود است. دوز اولیه 200 میلی‌گرم فلوکونازول و سپس 100 میلی‌گرم، یک بار در روز برای حداقل 13 روز داده می‌شود. دوز مصرفی در کودکان بر اساس وزن بدن آنها تعیین می‌شود. هر دوز باید هر روز در زمان مشخصی مصرف شود.
اگر فلوکونازول مؤثر نباشد. شربت ایتراکونازول در دوز 200 میلی‌گرم، یک بار در روز برای حداقل 28 روز تجویز می‌شود. همچنین ممکن است سوسپانسیون پوزاکونازول با دوز 400 میلی‌گرمی، دو بار در روز به مدت 3 روز و سپس 400 میلی‌گرم یک بار در روز برای حداقل 25 روز بعدی تجویز شود.
آشنایی بیشتر با برفک دهان در طب خونه
در این مطلب سعی کردیم شما عزیزان را بیشتر با علائم، علل و روش‌های درمان برفک در دهان نوزادان و بزرگسالان آشنا کنیم. برفک دهان که به نام کاندیدیازیس دهان معروف است به علل مختلفی ایجاد می‌شود. روش‌های درمان معمولاً به علل ایجاد کاندیدیازیس دهان مربوط است. برای درمان برفک می‌توانید از روش‌های خانگی هم استفاده کنید؛ اگر برفک در دهان شما بیش از 2 هفته طول کشید برای درمان حتماً به پزشک مراجعه نمایید. پزشک بعد از بررسی شرایط مختلف بهترین روش درمانی را برای شما تجویز خواهد کرد.
سؤالات متداول
درمان خانگی برفک دهان چیست؟
روش‌های درمان خانگی برفک دهان عبارت‌اند از:
- رعایت بهداشت دهان
- استفاده از ماست
- شستشو با آب نمک
- خوردن غذاهای سرد
طول درمان برفک دهان در بزرگسالان چقدر است؟
طول درمان برفک دهان در بزرگسالان معمولاً 2 تا 3 هفته است. در صورت طولانی شدن درمان، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
چگونه از برفک در دهان در آینده جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از ایجاد برفک در دهان اقدامات زیر را انجام دهید:
- رعایت بهداشت دهان و دندان از تکثیر هر گونه قارچ در دهان به سطوح غیرقابل کنترل جلوگیری می‌کند. حتماً دو بار در روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- فنجان یا ظروف را با دیگران به اشتراک نگذارید و سعی کنید غذاهای حاوی قند بالا را محدود کنید.
ایا برفک دهان خطرناک است؟
به طور کلی برفک در دهان خطرناک نیست؛ اما اگر سیستم دفاعی ضعیفی دارید ممکن است خطرساز باشد.
