همه ما صدا دادن فک را در موقعیت‌های مختلف تجربه کرده‌ایم. صدای دادن فک به دلیل عوامل مختلفی ایجاد می‌شود. شناسایی موقعیت‌ها و دلایلی که باعث ایجاد صداهای فک می‌شود در درمان بسیار مهم است. با به دست آوردن بینش در مورد علت صدا دادن فک بدون درد، می‌توانیم گام‌های آگاهانه‌ای در جهت سلامتی دهان و دندان برداریم. در این مطلب از طب خونه درباره علل و درمان صدا دادن فک نکاتی را توضیح می‌دهیم.
آیا صدا دادن فک خطرناک است؟ صدا دادن فک نشانه آسیب به مفصل فک است
تجربه صدای ترکیدن فک که در پزشکی به نام کریپتوس فک معروف شناخته می‌شود؛ چیزی است که باید جدی گرفته شود. صدای ترکیدن به این معنی است که دیسک مفصل در هنگام بسته شدن دندان در جای خود قرار نمی‌گیرد؛ اما با حرکت هنگام باز کردن دهان در جای خود قرار می‌گیرد. با بستن دهان، دیسک دوباره جابه‌جا می‌شود. این ترکیدن می‌تواند هنگام صحبت کردن یا جویدن یا حتی زمانی که دهان خود را باز می‌کنید یا خمیازه می‌کشید اتفاق بیفتد. کرپیتوس فک، نشان‌دهنده آسیب به مفصل فک است.
در بسیاری از مواقع کرپیتوس فک می‌تواند بدون درد باشد. از آنجا که فقط سر و صدا است و دردناک نیست، برخی از دندانپزشکان می‌گویند که جای نگرانی نیست. حتی ممکن است بگویند طبیعی است. هیچ دندانپزشک خوبی نمی‌گوید که اگر پوسیدگی در دندان دارید طبیعی است؛ نگران آن نباشید و وقتی شروع به درد کرد به دندانپزشک مراجعه کنید. زمانی که پوسیدگی دندان درد بگیرد دیگر نیاز به عصب کشی دارد؛ درحالی که در ابتدای پوسیدگی با یک پر کردن ساده ترمیم می‌شد؛ بنابراین زمانی که دچار سرو صدای فک شدید حتماً با پزشک مطرح نمایید. پزشک با دقت و با بررسی جوانب مختلف علت اصلی صدا دادن فک را پیدا و درمان خواهد کرد. توجه داشته باشید که دندان قروچه نیز با صدا دادن فک در ارتباط است. اگر دندان قروچه می‌کنید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
کرپیتوس چگونه تشخیص داده می‌شود؟ روش تشخیص علت صدا دادن فک
تشخیص سر و صدای فک، با بررسی جامع سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی عمیق آغاز می‌شود. دندانپزشکان به بررسی ویژگی‌های نویز، مانند مدت زمان و دفعات آن می‌پردازند تا علت اصلی را به دقت شناسایی کنند.
در معاینه فیزیکی، دندانپزشکان حرکت و تراز فک را ارزیابی می‌کنند. در حالی که فعالانه به هر صدایی گوش می‌دهند. آنها فک و عضلات اطراف را لمس می‌کنند تا ناراحتی یا تنش ایجادکننده صدا را شناسایی کنند.
پس از معاینه فیزیکی، ممکن است از تست‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، ام آر آی یا سی تی اسکن برای به دست آوردن تصویر واضح‌تری از ساختار فک استفاده شود. این آزمایش‌ها برای آشکار کردن هرگونه ناهماهنگی یا شرایط خاصی که ممکن است باعث ایجاد صدای فک شود؛ حیاتی هستند و از یک رویکرد دقیق و هدفمند برای درمان اطمینان می‌دهند.
علت صدا دادن فک؛ چه بیماری با صدا دادن فک مرتبط است؟
صدا دادن فک ممکن است نشان‌دهنده بیماری خاص و جدی باشد. مهم‌ترین بیماری‌های مرتبط با صدا دادن فک عبارت‌اند از:
- اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ): TMJ یک علت اصلی است که در آن اختلال عملکرد مفصل فک و جمجمه را به درد و صدا در حین حرکت منجر می‌شود.
- استئوآرتریت: استئوآرتریت در مفصل فک نیز می‌تواند باعث ایجاد صداهایی به دلیل تجزیه غضروف و اصطکاک استخوان شود.
- سندرم درد میوفاشیال (MPS): سندرم درد میوفاشیال بر عملکرد عضلات تأثیر می‌گذارد. باعث سفتی یا انقباض می‌شود، همچنین ممکن است مسئول صداهای فک باشد.
مشاوره فوری با یک متخصص برای تشخیص دقیق و درمان مؤثر صداهای فک ناشی از سندرم درد میوفاشیال (MPS) که بر عملکرد عضلات تأثیر می‌گذارد و باعث سفتی یا انقباض می‌شود، ضروری است.
اگر صدا دادن مفصل فک درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
نادیده گرفتن درمان برای مسائلی مانند صدای ترکیدن هنگام حرکت فک که نشان‌دهنده اختلالات TMJ است؛ می‌تواند به عوارض شدید تبدیل شود. علائم خفیف در ابتدا می‌توانند به درد مزمن تبدیل شوند؛ همچنین عادات غذا خوردن، صحبت کردن و خواب را مختل کنند. این پیشرفت، عضلات فک را تحت فشار قرار می‌دهد و تحرک را کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، بی‌توجهی مداوم می‌تواند باعث آسیب دائمی از جمله موارد زیر شود:
- آسیب به مفصل فک و دندانها
- احتمال ساییدگی
- حساسیت
- پوسیدگی یا از دست دادن دندان
- خطر ناهماهنگی مفاصل یا آرتریت
رسیدگی به موقع برای جلوگیری از چنین پیامدهای نامطلوبی بسیار مهم است. روش‌های درمان صدا دادن فک چیست؟ در ادامه مهم‌ترین روش‌های درمان صدا دادن فک را توضیح می‌دهیم.
درمان خانگی صدا دادن فک؛ ساده‌ترین روش‌های پیشگیری و درمان
مشکلات مفصل فک اغلب پس از چند ماه یا بیشتر به خودی خود بهبود می‌یابند. جهت درمان خانگی صدا دادن فک می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- غذاهای نرم بخورید تا مجبور نباشید غذا را برای مدت طولانی بجوید.
- آهسته غذا بخورید. لقمه‌های کوچک درست کنید.
- هنگامی که فک شما واقعاً درد دارد، تا جایی که می‌توانید از فک خود استفاده نکنید.
- زیاد خمیازه نکشید. آدامس و ناخن نجوید.
- سعی کنید جهت درمان دندان قروچه خود اقدام کنید.
- در صورت امکان سعی کنید استرس را کاهش دهید. استرس می‌تواند کرپیتوس و دندان قروچه را بدتر کند. تکنیک‌های آرام‌سازی، مانند ذهن آگاهی، و درمان شناختی رفتاری (CBT) ممکن است کمک کنند.
- به اندازه کافی بخوابید.
- یکی از تکنیک‌های درمان صدا دادن فک در طب سنتی، ماساژ دادن است. ماهیچه‌های اطراف فک خود را به مدت یک دقیقه، چهار بار در روز ماساژ دهید.
- یک کیسه یخ (یک کیسه نخود فرنگی یخ‌زده پیچیده شده در یک حوله) یا یک پد حرارتی روی فک خود قرار دهید.
از دندانپزشک، پزشک یا فیزیوتراپیست خود در مورد برخی تمرینات باز کردن فک (تمرینات TMJ) بپرسید.
درمان صدا دادن فک؛ از دارو تا عمل جراحی
اگر اقدامات خودیاری و روش‌های درمان خانگی صدا دادن فک علائم شما را کاهش نداد؛ دندانپزشک یا پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برخی از داروها یا درمان‌های دیگر را امتحان کنید. بهترین درمان برای شما بستگی به این دارد که چه چیزی باعث مشکلات مفصل فک شما شده و چقدر شدت دارد.
استفاده از بایت اسپلینت؛ کاهش اصطحکاک بین دندانها
اگر مشکل مفصل فک شما ناشی از فشردن فک یا دندان قروچه باشد؛ دندانپزشک ممکن است به شما توصیه کند از محافظ بایت (بایت اسپلینت) معمولاً در شب استفاده کنید. این روکش پلاستیکی روی دندان‌های بالا یا پایین شما قرار می‌گیرد و از تماس آنها با یکدیگر جلوگیری می‌کند. محافظ بایت ممکن است درد فک شما را کاهش دهد؛ اما ممکن است به شما کمک نکند که فک خود را راحت‌تر حرکت دهید.
فیزیوتراپی؛ تمرینات کششی فک
فیزیوتراپی ممکن است به کاهش علائم شما کمک کند. تمرینات کششی فک TMJ، ماساژ و تغییر وضعیت بدن به شل شدن عضلات فک شما کمک می‌کند. برای انجام فیزیوتراپی فک باید به متخصصان زبده مراجعه نمایید. در منزل حتماً دستورات و تمریناتی که فیزیوتراپیست شما می‌دهد را انجام دهید.
داروها؛ داروی ضد افسردگی و ضد اضطراب
مسکن‌های بدون نسخه، مانند پاراستامول یا ایبوپروفن، باعث کاهش درد فک شما می‌شود. مسکن‌های بدون نسخه را می‌توانید از داروخانه خریداری کنید. داروساز شما می‌تواند به شما در انتخاب داروی مناسب کمک کند. مسکن‌های بدون نسخه را می‌توانید به صورت قرص مصرف کنید. همچنین ژل حاوی یک مسکن ضد التهابی مانند ایبوپروفن را می‌توانید مستقیماً روی فک خود قرار دهید. اگر درد فک شما زیاد است؛ دندانپزشک یا پزشک شما ممکن است داروهای قوی‌تری را تجویز کند. از جمله موارد زیر:
- بنزودیازپین: بنزودیازپین‌ها ماهیچه‌های شما را شل می‌کنند و باعث کاهش سفتی و درد در فک شما می‌شوند. بنزودیازپین نیز اضطراب شما را کاهش می‌دهد. اگر استرس، علت دندان قروچه یا فشردن دندان‌هایتان به هم باشد، قرص بنزودیازپین میزان استرس شما را کاهش خواهد داد. این داروها می‌توانند اعتیادآور باشند، بنابراین دندانپزشک یا پزشک شما فقط تا دو هفته آنها را تجویز می‌کند.
- داروهای ضد افسردگی: داروهای ضد افسردگی نیز منجر به کاهش درد مزمن، به ویژه درد عصبی می‌شود. پزشک یا دندانپزشک شما کمترین دوز ممکن را تجویز می‌کند تا احتمال بروز عوارض جانبی کمتر باشد.
هیچ وقت داروها را خودسرانه مصرف نکنید. همیشه با مشورت و زیر نظر پزشک دارو مصرف نمایید.
عمل جراحی؛ آخرین روش درمان صدا دادن فک
اکثر افراد برای مشکلات مفصل فک نیازی به جراحی ندارند. اما اگر درمان‌های دیگر برای شما مؤثر نباشند؛ دندانپزشک ممکن است شما را به یک متخصص ارجاع دهد. ممکن است به جراح دهان و فک و صورت یا متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. اگر درد زیادی دارید و زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ ممکن است متخصص شما جراحی را پیشنهاد دهد. انواع روش جراحی برای درمان صدا دادن فک عبارت است از:
آرتروسنتز؛ درصد موفقیت بالا
آرتروسنتز با تزریق مایع به مفصل شما انجام می‌شود. این مایع هر گونه محصول جانبی شیمیایی التهاب را می‌شوید؛ همچنین به کاهش فشاری که باعث سفت یا دردناک شدن مفصل می‌شود کمک می‌کند. تزریق به شما کمک کند تا حدی دامنه حرکتی فک خود را به دست آورید. آرتروسنتزیک روش کم تهاجمی است. معمولاً می‌توانید همان روز به خانه بروید. زمان بهبودی کوتاه و میزان موفقیت بالا است. طبق یک مطالعه در سال 2012، آرتروسنتز به طور متوسط 80 درصد بهبود علائم را نشان می‌دهد.
آرتروسنتز معمولاً اولین روش جراحی درمان صدا دادن فک است؛ زیرا کمتر تهاجمی است و در مقایسه با برخی از روش‌های پیچیده‌تر دیگر، میزان موفقیت بالایی دارد.
آرتروسکوپی؛ روش جراحی کم تهاجمی
آرتروسکوپی با باز کردن یک سوراخ کوچک یا چند سوراخ کوچک در پوست بالای مفصل انجام می‌شود. سپس یک لوله باریک به نام کانولا از طریق سوراخ وارد مفصل می‌شود. در مرحله بعد، جراح شما آرتروسکوپ را داخل کانولا قرار می‌دهد. آرتروسکوپ ابزاری با نور و دوربین است که برای تجسم مفصل شما استفاده می‌شود.
هنگامی که همه چیز تنظیم شد، جراح شما می‌تواند با استفاده از ابزارهای جراحی کوچکی که از طریق کانول وارد می‌شوند؛ مفصل را عمل کند. آرتروسکوپی نسبت به جراحی باز معمولی کمتر تهاجمی است؛ بنابراین زمان بهبودی آن کوتاه است.
جراحی مفصل باز؛ تعویض مفصل
جراحی مفصل باز شامل باز کردن یک برش به طول چند اینچ روی مفصل است تا پزشک شما بتواند خود مفصل را عمل کند. این نوع جراحی معمولاً برای یک اختلال شدید TMJ که شامل موارد زیر است در نظر گرفته می‌شود:
- تعداد زیادی رشد بافت یا استخوان که از حرکت مفصل جلوگیری می‌کند
- ادغام بافت مفصلی، غضروف یا استخوان (آنکیلوز)
- ناتوانی در رسیدن به مفصل با آرتروسکوپی
با انجام جراحی مفصل باز، جراح شما قادر به برداشتن توده‌های استخوانی یا بافت اضافی خواهد بود. آنها همچنین می‌توانند دیسک را در صورتی که از جای خود خارج شده یا آسیب‌دیده است؛ تعمیر یا تغییر مکان دهند.
اگر دیسک شما قابل ترمیم نیست، ممکن است دیسککتومی انجام شود. جراح شما ممکن است دیسک شما را به طور کامل با یک دیسک مصنوعی یا بافت خود جایگزین کند.
هنگامی که ساختارهای استخوانی مفصل درگیر می‌شوند، جراح ممکن است مقداری از استخوان بیمار مفصل فک یا جمجمه را بردارد. جراحی باز نسبت به روش آرتروسکوپی زمان بهبودی طولانی‌تری دارد؛ اما میزان موفقیت هنوز بسیار بالاست. یک مطالعه در سال 2013 نشان داد که 71 درصد کاهش درد و 61 درصد در بهبود دامنه حرکت در این روش وجود دارد.
آشنایی با روش‌های درمان صدا دادن فک در طب خونه
صدا دادن فک به علت‌های مختلفی ایجاد می‌شود. گاهی اوقات صدای فک نشان‌دهنده بیماری خاصی نیست. اما اگر صدا دادن فک طولانی مدت و به همراه درد باشد نشان‌دهنده بیماری مهمی است. جهت تشخیص علت و درمان صدا دادن فک باید به دندانپزشک مراجعه نمایید. روش‌های زیادی با توجه به علت صدا دادن فک برای درمان وجود دارد. دندانپزشک با توجه به شدت و علت صدا دادن فک، بهترین روش درمانی را به شما پیشنهاد خواهد داد. یکی از روش‌های درمان صدا دادن فک استفاده از دارو است. هرگز داروها را خودسرانه مصرف نکنید. زیرا عوارض جانبی جدی خواهند داشت.
سؤالات متداول
برای صدا دادن فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟
اگر صدایی در فک خود می‌شنوید، به ویژه هنگام جویدن، اولین متخصصی که باید با آن مشورت کنید؛ دندانپزشک است. به ویژه دندانپزشکی که در اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (متخصصان TMJ) تخصص دارد. دندانپزشکان برای تشخیص مسائل مربوط به فک و سلامت دهان به خوبی مجهز هستند. آنها می‌توانند تشخیص دهند که آیا صدا به دلیل یک مشکل دندانی مانند ناهماهنگی، اختلال TMJ یا سایر نگرانی‌های مربوط به سلامت دهان است.
علائم مشکل صدا دادن فک چیست؟
مهم‌ترین علائم مشکل صدا دادن فک عبارت است از:
- داشتن درد مبهم و دردناک در اطراف فک، گونه، گوش یا گردن
- حرکت دادن سخت فک هنگام صحبت کردن
- قفل شدن فک هنگام باز کردن دهان
- صدا دادن هنگام حرکت دادن فک
- گوش درد، وزوز گوش (صداها در گوش) و سرگیجه
برای درمان صدا دادن فک چه ورزش‌هایی می‌توان انجام داد؟
برای درمان صدا دادن فک تمریناتی نیز وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- نرمش شل کردن عضلات فک
- حرکت ماهی طلایی (باز کردن جزئی دهان)
- حرکت ماهی طلایی (باز کردن کامل دهان)
- منقبض کردن چانه
- باز کردن دهان در مقابل مقاومت
درمان صدا دادن فک هنگام غذا خوردن چیست؟
برای درمان صدا دادن فک هنگام غذا خوردن نباید دهان خود را زیاد باز کنید. برای فشار کمتر بر روی فک، بهتر است لقمه‌های کوچک درست کنید و غذاهای نرم بخورید.
