احتمالاً می‌دانید که دفع سنگ کلیه فوق‌العاده دردناک است. شاید شنیده باشید که درد دفع سنگ کلیه را با زایمان مقایسه می‌کنند. افراد زیادی ممکن است به دلایل مختلفی دچار سنگ کلیه شوند. یکی از شایع‌ترین علائم سنگ کلیه وجود درد شدید در کلیه است؛ اما این تنها علامتی نیست که باید از آن آگاه باشید. در این مطلب از طب خونه درباره اینکه درد سنگ کلیه چقدر طول میکشد؟ علائم و درمان سنگ کلیه نکاتی را توضیح می‌دهیم. خواندن این مطلب را به همه شما عزیزان پیشنهاد می‌دهیم؛ زیرا ممکن است شما هم دچار این سنگ کلیه شوید.
سنگ کلیه چیست؟ شایع‌ترین نوع سنگ کلیه
کلیه‌ها مایعات و مواد زائد را از بدن خارج می‌کنند. اگر مقدار زیادی نمک، مواد معدنی یا مواد شیمیایی در بدن وجود داشته باشد و ادرار کافی نداشته باشید؛ مواد اضافی در کلیه‌های شما کریستال ایجاد می‌کنند. ذرات دیگر به کریستال‌ها می‌چسبند و یک جسم سخت همان سنگ کلیه را تشکیل می‌دهند.
سنگ‌های کلیه بر اساس مواد اصلی که از آن ساخته شده‌اند طبقه‌بندی می‌شوند. رایج‌ترین نوع سنگ کلیه عبارت است از:
- سنگ‌های اگزالات کلسیم
- اسید اوریک
- سنگ‌های سیستین
سنگ‌های استروویت از فسفات آمونیوم منیزیم ساخته شده‌اند و اغلب با عفونت دستگاه ادراری (UTI) همراه هستند. این سنگ‌های می‌توانند به سرعت بزرگ شوند. از هر 10 نفر یک نفر در مقطعی از زندگی خود دچار سنگ کلیه می‌شود. همچنین به نظر می‌رسد که سنگ کلیه در افراد سفیدپوست بیشتر از سایر نژادها دیده می‌شوند.
علائم سنگ کلیه چیست؟ شایع‌ترین علائم مرتبط با سنگ کلیه
سنگ کلیه، توده سختی است که از مواد معدنی (معمولاً کلسیم)، املاح خاص و سایر مواد تشکیل می‌شود. سنگ کلیه می‌تواند به کوچکی نوک قلم یا به بزرگی توپ پینگ پنگ باشد. علائم سنگ کلیه عبارت‌اند از:
- درد شدید در پایین شکم، به طور معمول در یک طرف
- احساس سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
- ادرار مکرر
- ادرار قهوه‌ای، قرمز یا صورتی
- ادرار بدبو یا کدر
- احساس تهوع یا حالت تهوع به دلیل شدت درد
- علائم عفونت، از جمله تب، لرز و استفراغ
به طور معمول، فرد شروع علائم وجود سنگ کلیه را درک نمی‌کند تا زمانی که از کلیه به حالب حرکت کند. حالب لوله‌ای است که ادرار را از کلیه شما به مثانه می‌رساند.
بیشتر بخوانید: قویترین داروی گیاهی سنگ شکن؛ معرفی 5 داروی موثر
درد سنگ کلیه کجاست؛ سنگ کلیه در چه اندامی درد ایجاد می‌کند؟
درد شدید مرتبط با سنگ کلیه با پیشرفت سنگ در مجاری ادراری شما حس می‌شود. رایج‌ترین مکان‌هایی که درد را احساس می‌کنید در موارد زیر است:
- پایین شکم یا کشاله ران
- در امتداد یک طرف بدن، زیر دنده‌ها
- پایین کمر
با این حال، در حالی که درد مطمئناً قابل‌توجه‌ترین علائم سنگ کلیه است، اما همیشه اولین علامت یا حتی گویاترین علامت نیست. درد مرتبط با سنگ کلیه معمولاً تا زمانی که از مجرای ادرار شما عبور نکند احساس نخواهید کرد. علاوه بر این، به دلیل تفاوت در آناتومی، مردان و زنان درد سنگ کلیه را کمی متفاوت توصیف می‌کنند. ناگفته نماند که درد خود نسبی است و هرکس آستانه متفاوتی برای آن دارد.
به علاوه، شدت درد لزوماً معیاری برای مشکل ساز بودن یا خطرناک بودن سنگ کلیه نیست. سنگ‌های کوچک‌تر که احتمالاً خود به خود دفع می‌شوند هم بسیار دردناک هستند. هر سنگ کلیه که نیاز به مداخله پزشکی دارد با درد شدید روده همراه نیست. هر زمانی که احساس درد می‌کنید، باید به پزشک خود مراجعه کنید.
مراحل دفع سنگ کلیه؛ 4 مرحله تا خلاص شدن از سنگ کلیه
دفع سنگ کلیه درد شدیدی نیز به همراه دارد. از زمان تشکیل سنگ کلیه تا دفع آن مراحلی طی می‌شود. این مراحل با توجه به تفاوت‌های فردی هر مرحله با شدتی از درد همراه است. به طور کلی دفع سنگ کلیه شامل مراحل زیر است. ایجاد و دفع طبیعی سنگ کلیه را می‌توان به چهار مرحله تقسیم کرد.
1) تشکیل سنگ کلیه
اگر آب کافی در بدن وجود نداشته باشد و ادرار غلیظ گردد امکان ایجاد سنگ کلیه بیشتر خواهد شد. در بیشتر مواقع، تشکیل سنگ کلیه باعث درد نمی‌شود. مردم معمولاً سنگ کلیه را زمانی کشف می‌کنند که از دیواره کلیه در حال خارج شدن است. اگر سنگ کلیه داشته باشید؛ ممکن است درد شدیدی را تجربه کنید که به طور متناوب به دلیل اسپاسم کلیه برای خارج کردن سنگ از بدن شما ایجاد می‌شود. این درد ممکن است شبیه به کشیدگی عضلات پشت باشد. حدود 1 تا 4 بار در ساعت اسپاسم را تجربه خواهید کرد تا زمانی که سنگ وارد حالب شما شود.
2) سنگ کلیه از کلیه شما خارج شده و وارد حالب شما می‌شود
مرحله دوم دفع سنگ کلیه زمانی است که سنگ وارد لوله‌ای می‌شود که کلیه‌های شما را به مثانه (حالب) متصل می‌کند. درد می‌تواند به صورت موجی ایجاد شود؛ زیرا حالب برای دفع سنگ دچار اسپاسم می‌شود. سنگ ممکن است در محل‌های زیر گیر کند:
- محل اتصال حالب و لگن کلیه (اتصال حالب لگنی)
- حالب
- نزدیک محل اتصال حالب و مثانه (اتصال حالب و مثانه)
سنگ‌های بزرگ‌تر از 2 تا 3 میلی‌متر در هنگام حرکت در سیستم ادراری احساس می‌شوند. درد در مرحله 2 چندان شدید نیست، اما به دلیل خراشیدن مجرای ادرار، ضربان‌دار است. اگر سنگ کلیه در جایی از سیستم ادراری شما گیر کند (سنگ کلیه نهفته)، ممکن است احساس فشار کنید. این احساس لزوما دردناک نیست، اما برای درمان باید به پزشک مراجعه نمایید.
بیشتر بدانید: علل سوزش ادرار چیست؟راه‌های درمان و قویترین قرص سوزش ادرار
3) فشار مثانه ایجاد می‌شود
هنگامی که سنگ‌ها به مثانه می‌رسند، درد بیشتر از بین می‌رود. در این مرحله از دفع سنگ کلیه، نیاز فوری به دفع مکرر ادرار احساس خواهید کرد. به طور معمول، اکثر دردهای شدید پس از خروج سنگ از حالب بهبود یا برطرف می‌شوند. گاهی اوقات، سنگ ممکن است در ورودی مجرای ادرار شما گیر کند و جریان ادرار را مسدود کند. در چنین مواردی، باید حدود 5 تا 10 دقیقه منتظر بمانید تا سنگ به مثانه برگردد. سپس سعی کنید دوباره ادرار کنید.
4) سنگ کلیه از بدن خارج می‌شود
هنگامی که شما ادرار می‌کنید، سنگ کلیه می‌تواند از مثانه خارج شود. مرحله چهارم و آخر به تلاش شما نیاز دارد. هنگامی که سنگ به دهانه مجرای ادرار شما رسید، باید به شدت فشار دهید تا از مجرای ادرار خارج گردد. معمولاً در مرحله آخر درد کمی وجود دارد یا اصلاً درد ندارد. چه مدت طول میکشد تا شما چهار مرحله دفع سنگ کلیه را طی کنید به اندازه سنگ کلیه بستگی دارد.
دفع و درد سنگ کلیه چقدر طول میکشد؟ عوامل مؤثر بر مدت زمان دفع سنگ کلیه
در حالی که برخی از سنگ‌های کلیه خود به خود دفع می‌شوند. برخی دیگر نیاز به درمان؛ مانند داروها یا روش‌هایی برای کمک به شکستن سنگ یا حتی برداشتن با جراحی دارند. اگر نیاز به درمان دارید، پزشک می‌تواند به شما در مدیریت درد ناشی از دفع سنگ کمک کند.
همان‌طور که گفته شد، بازه زمانی این علائم می‌تواند به کوتاهی یک هفته یا تا یک ماه و بیشتر باشد؛ بنابراین، اگر احساس می‌کنید که درد سنگ کلیه شما کاهش‌یافته است؛ مهم است که با پزشک خود تماس بگیرید؛ زیرا درد پراکنده در این بیماری شایع است. چند عامل تعیین می‌کند که چه مدت در انتظار دفع سنگ کلیه خواهید بود.
اندازه؛ عامل اصلی در مدت زمان خلاص شدن از سنگ کلیه
اندازه سنگ عامل اصلی در مدت زمان خلاص شدن از سنگ کلیه است. سنگ‌های کوچک‌تر از 4 میلی‌متر در 80 درصد مواقع خود به خود عبور می‌کنند. گذراندن آنها به طور متوسط 31 روز طول میکشد. سنگ‌هایی که 4 تا 6 میلی‌متر هستند به احتمال بیشتری نیاز به نوعی درمان دارند؛ اما حدود 60 درصد به طور طبیعی عبور می‌کنند. دفع سنگ‌های 4 تا 6 میلی‌متر به طور متوسط 45 روز طول میکشد.
سنگ‌های بزرگ‌تر از 6 میلی‌متر معمولاً برای برداشتن نیاز به درمان پزشکی دارند. فقط حدود 20 درصد از سنگ‌های بزرگ به طور طبیعی عبور می‌کنند. برای سنگ‌هایی با این اندازه که به طور طبیعی عبور می‌کنند، ممکن است تا یک سال طول بکشد.
مکان؛ محل سنگ کلیه
در حالی که اندازه عامل اصلی در دفع سنگ‌های به خودی خود است، محل سنگ در حالب نیز تفاوت ایجاد می‌کند. سنگ‌هایی که در انتهای حالب به محل اتصال آن به مثانه نزدیک‌تر هستند احتمال بیشتری دارد که خود به خود دفع شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که 79 درصد از این سنگ‌های به خودی خود عبور می‌کنند. برای سنگ‌هایی که در انتهای حالب نزدیک به کلیه هستند، تقریباً 48 درصد از این سنگ‌های بدون هیچ گونه درمان پزشکی دفع می‌شوند.
دفع سنگ کلیه چه حسی دارد؟ دردهای همراه با دفع سنگ کلیه
اکثر مردم درد دفع سنگ کلیه را با مرحله 4 یا زمانی که واقعاً از بدن خارج می‌شود، مرتبط می‌دانند. اما درد بیشتر با مرحله 2 (زمانی که از کلیه خارج می‌شود) مرتبط است. اگر سنگ به اندازه کافی کوچک باشد، می‌تواند تمام مراحل را بدون اینکه شما متوجه شوید طی کند. در موارد دیگر، درد ناشی از دفع سنگ کلیه می‌تواند شدید باشد. برخی آن را بدتر از زایمان می‌دانند. ممکن است علائم زیر را در مورد سنگ کلیه بزرگ‌تر تجربه کنید:
- درد شدید پشت، پهلو یا شکم (اغلب در یک طرف) که ممکن است به طور ناگهانی ایجاد شود
- دردی که به صورت موجی چندین بار در ساعت می‌آید
- نیاز فوری به ادرار کردن
- درد هنگام ادرار کردن
- خون در ادرار شما
- حالت تهوع یا استفراغ
- تب و لرز
هنگامی که سنگ کلیه در بدن شما حرکت می‌کند، درد شدیدی ایجاد می‌کند. برخی افراد درد شدید کلیه را به اینکه شخصی با چاقو به شما ضربه می‌زند تشبیه می‌کنند.
چه چیزی به دفع سریع سنگ کلیه کمک می‌کند؛ برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟
برخی از انواع سنگ کلیه با رعایت کردن یک سری نکات به راحتی دفع می‌شوند. برای دفع راحت سنگ کلیه باید نکات زیر را در نظر بگیرید:
- هیدراته بمانید: نوشیدن مقدار زیادی آب یا مایعات آب‌رسان برای کمک به دفع سنگ کلیه یکی از مهم‌ترین کارهایی است که می‌توانید انجام دهید.
- از نوشیدنی‌های تحریک‌کننده خودداری کنید: سعی کنید میزان مصرف قهوه، چای، الکل و نوشابه را کاهش دهید. بیشتر آب آشامیدنی مصرف کنید. اگر دوست ندارید آب ساده بنوشید، کمی لیمو به آن اضافه نمایید. لیمو حاوی سیترات است. سیترات یک ماده شیمیایی طبیعی که است به حل کردن سنگ کمک می‌کند.
- رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید: سعی کنید از میان‌وعده‌های نمکی استفاده نکنید. همچنین به وعده‌های غذایی خود نمک اضافه نکنید، زیرا رژیم غذایی با سدیم بالا یک عامل خطرساز برای سنگ کلیه است. همچنین نباید پروتئین بیش از حد مصرف کنید، زیرا خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. در حالی که سنگ کلیه می‌تواند از کلسیم و اگزالات تشکیل شود، نباید مصرف این مواد مغذی را از رژیم غذایی خود حذف کنید. شما فقط به میزان لازم و ضروری استفاده کنید.
- فعالیت بدنی زیادی داشته باشید: اگرچه درد شدید سنگ کلیه مانع حرکت شما می‌شود؛ اما راه رفتن و فعالیت به عبور سریع‌تر سنگ کمک می‌کند.
- از گرما استفاده کنید: یک پد گرم کننده می‌تواند به کاهش درد ناشی از دفع سنگ کلیه کمک کند.
یک مسکن بدون نسخه مانند مؤثرترین (ایبوپروفن) ممکن است به کاهش درد و التهاب کمک کند. با این حال، اگر درد شدید سنگ کلیه دارید، داروهای ضد درد OTC ممکن است کافی نباشند. در این شرایط به پزشک مراجعه نمایید.
جمع‌بندی درد سنگ کلیه چقدر طول میکشد؟
درد سنگ کلیه از جمله دردهای شدید است که افراد مختلفی به دلایل زیادی ممکن است در طول زندگی خود تجربه کنند. در این مطلب درباره اینکه سنگ کلیه چیست؟ چه علائمی دارد؟ و درد سنگ کلیه چقدر طول میکشد؟ همچنین برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟ نکاتی را مطرح کردیم. توجه داشته باشید که برخی از انواع سنگ کلیه برای دفع شدن نیاز به دارو و جراحی دارند. بعد از دفع سنگ کلیه پزشک با آزمایش کردن نوع سنگ کلیه شما، راه‌حل‌های پیشگیری را به شما آموزش می‌دهد. برای درمان سنگ‌های کلیه هرچند کوچک حتماً به پزشک خود مراجعه نمایید.
سؤالات متداول
داروهای مؤثر برای دفع سنگ کلیه به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
داروهای مؤثر برای دفع سنگ کلیه به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم: آنها از اسپاسم حالب جلوگیری می‌کنند که منجر به تسکین درد نیز می‌شود. همچنین باعث گشاد شدن حالب می‌شوند تا سنگ راحت‌تر عبور کند.
- مسدودکننده‌های آلفا: داروهایی هستند که عضلات حالب را شل و باعث دفع آسان‌تر سنگ می‌شوند.
برای جلوگیری از سنگ کلیه چه کنم؟
برخی اقدامات پیشگیرانه وجود دارد که همه می‌توانند برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه انجام دهند. این اقدامات پیشگیرانه عبارت‌اند از:
- هیدراته ماندن
- داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل
- مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک
درد شدید سنگ کلیه شبیه به چه بیماری‌های دیگری است؟
سنگ کلیه گاهی اوقات به عنوان “مقلد بزرگ” در نظر گرفته می‌شود؛ زیرا علائم و نشانه‌های آنها بسیار شبیه به بیماری‌های زیر است:
- آپاندیسیت
- بیماری‌های تخمدان یا بیضه
- گاستریت
- عفونت‌های مجاری ادراری
آیای درد سنگ کلیه با دراز کشیدن بهتر می‌شود؟
درد سنگ کلیه به وضعیت بدن مربوط نمی‌شود. این درد مانند درد عضلانی یا اسپاسم کمر نیست که با نشستن یا دراز کشیدن احساس بهتر یا بدتری داشته باشید.
