پروتز دندان؛ با 5 نوع دندان مصنوعی پرکاربرد آشنا شوید!
پروتزهای دندانی از نخستین ابداعات بشر برای بازسازی لبخند و بهبود عملکرد دهان بوده‌اند. شاید برایتان جالب باشد بدانید که اولین نوع پروتزهای دندانی از صدف‌های دریایی و چوب‌های تراشیده در تمدن‌های باستانی ساخته شده‌اند. این دندان‌های مصنوعی به مرور با مواد پیشرفته و طراحی‌های دیجیتال امروزی برای رفع نیازهای انسانی در زیبایی دهان و دندان به کار رفتند. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، بیش از 30 درصد از جمعیت جهان در طول عمر خود به نوعی از پروتز دندان نیاز پیدا می‌کنند.
پروتز دندان نه‌تنها به توانایی جویدن و صحبت کردن افراد کمک می‌کند، بلکه نقشی کلیدی در افزایش اعتمادبه‌نفس و بهبود کیفیت زندگی آنها دارد. در این مقاله از طب خونه به معرفی 5 نوع پروتز دندان و مواد سازنده آنها می‌پردازیم. مطالعه این مقاله به شما کمک می‌کند در انتخاب نوع پروتز دندان با مشورت دندانپزشک خود بهترین تصمیم را بگیرید.
پروتز دندان چیست؟ ساختاری مصنوعی برای جایگزینی دندان آسیب دیده!
قبل از معرفی 5 نوع پروتز بهتر است بدانیم پروتز دندان یعنی چه؟ پروتز دندان ساختاری مصنوعی برای جایگزینی دندان‌های آسیب دیده یا از دست رفته هستند. پروتزها از موادی سازگار با بدن مانند موارد زیر ساخته می‌شوند:
- سرامیک
- رزین آکریلیک
- آلیاژهای فلزی
پروتزهای دندانی برای جلوگیری از تحلیل استخوان فک، حفظ تقارن و بهبود قابلیت جویدن و گفتار ضروری‌اند. این که بهترین انتخاب در پروتز دندان چیه به عوامل مختلفی مانند نوع و تعداد دندان‌های از دست رفته، وضعیت استخوان فک و ترجیحات بیمار بستگی دارد. جالب است بدانید در برخی موارد بروساژ دندان با پاکسازی سطح دندان و حذف لکه‌ها می‌تواند آماده‌سازی بهتری برای نصب پروتز دندان‌های از دست رفته ایجاد کند. در ادامه مقاله به توضیح انواع پروتز دندان می‌پردازیم.
انواع پروتز دندان؛ ایمپلنت و روکش پرکاربردترین نوع پروتز!
پروتزهای دندانی یکی از روش‌های موثر برای جایگزینی دندان‌های از دست‌رفته و بازیابی عملکرد و زیبایی دهان هستند. این پروتزها با توجه به نیاز بیمار در انواع مختلف ارائه می‌شوند. انواع مختلفی از پروتز ثابت دندان مانند روکش، ایمپلنت و دندان مصنوعی متحرک وجود دارند:
- پروتز ثابت: شامل روکش‌ها، بریج‌ها و لمینت‌هایی است که دائمی روی دندان یا ایمپلنت‌ها نصب می‌شوند.
- پروتز کامل متحرک: برای افرادی که تمام دندان‌های خود را از دست داده‌اند و دندان‌های کامل را پوشش می‌دهد.
- پروتز متحرک پارسیل: برای جایگزینی تعدادی از دندان‌های از دست‌رفته است و معمولاً با اتصالات فلزی یا پلاستیکی به کار می‌رود.
- پروتز بر پایه ایمپلنت: ترکیبی از ایمپلنت و پروتز که ثبات بیشتری فراهم می‌کند.
- پروتز فوری: برای استفاده کوتاه‌مدت تا زمان آماده‌سازی پروتز اصلی مناسب است.
پروتزهای زیبایی نیز شامل ونیرها و لمینت‌های سرامیکی می‌شوند که ظاهر دندان‌ها را زیبا می‌سازد. این نوع پروتز برای بهبود ظاهر دندان‌ها کاربرد دارد. در ادامه به توضیح بیشتر هر یک از انواع پروتز دندان می‌پردازیم.
1 ـ روکش دندان؛ نوعی پروتز دندان ثابت!
روکش دندان پوششی جدید برای دندان آسیب دیده است. روکش نوعی پروتز دندان ثابت به شمار می‌آید. درمان سه سوته دندان درد با استفاده از مسکن یا شست‌وشوی دهان با آب‌نمک، می‌تواند تسکین موقتی فراهم کند. اما در صورت آسیب جدی دندان و برای حفظ عملکرد و زیبایی، اغلب نیاز به درمان‌های ریشه‌ای مانند روکش و پروتز دندان وجود دارد.
پروتز ثابت دندان از جنس فلز یا چینی ساخته می‌شود. روکش‌ها، راه‌حل‌های بلندمدت خوبی برای دندان‌هایی هستند که ترک خورده یا فرسوده شده‌اند. اما طبق یک مطالعه در سال 2018 در Journal of Dentistry Trusted Source، دندان‌هایی که آسیب زیادی دیده‌اند، حتی پس از ترمیم، ضعیف‌تر شده و بیشتر در معرض شکستن قرار می‌گیرند. بنابراین استفاده از روکش یا پروتز می‌تواند از آنها محافظت کند. در فرآیند معمولی برای روکش دندان، دندانپزشک مراحل زیر را انجام می‌دهد:
- یک قالب نرم از دندان‌های بیمار تهیه می‌کند.
- هرگونه حفره در دندان آسیب دیده را پر می‌کند (در صورت لزوم).
- دندان را کوتاه می‌کند تا برای نصب روکش آماده شود.
نصب تاج دندان اغلب در دو جلسه انجام می‌شود. تا وقتی که روکش دائمی در آزمایشگاه ساخته شود، یک روکش موقت روی دندان بیمار قرار می‌گیرد. سپس، پس از چند هفته، تاج دائمیب می‌شود.
بعد از نصب تاج دائمی، نگهداری صحیح از آن اهمیت زیادی دارد. با رعایت نکات مراقبتی پس از نصب روکش، معمولاً 5 تا 15 سال یا حتی بیشتر دوام می‌آورد. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان از جمله اقدامات ضروری برای حفظ و نگهداری از روکش دندان است.
2 ـ ایمپلنت؛ رایج‌ترین پروتز دندان ثابت!
یکی از رایج‌ترین انواع پروتز دندان ثابت، ایمپلنت است. ایمپلنت دندانی، جایگزینی عالی برای دندان‌های از دست‌رفته است. ایمپلنت علاوه بر ظاهر و عملکرد طبیعی، با جوش خوردن به استخوان فک، ثبات و دوام بالایی دارد و از تحلیل استخوان جلوگیری می‌کند. در ادامه روش معمول برای ایمپلنت دندان را بیان می‌کنیم:
- ابتدا ایمپلنت (یعنی نوعی ابزار پیچ مانند) را در استخوان فک جای می‌دهند.
- دندانپزشک ممکن است یک اباتمنت (نگهدارنده تاج) را اضافه کند. اگر ابتدا استخوان اطراف ایمپلنت نیاز به ترمیم داشته باشد، چند ماه بعد اباتمنت اضافه می‌گردد.
- تاج به اباتمنت چسبانده می‌شود تا با دندان‌های اطراف مطابقت داشته باشد.
بر اساس مطالعه‌ای معتبر در مجله پزشکی بالینی در سال 2019، ایمپلنت‌ها پروتزهای بادوامی هستند که می‌توانند تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی و درمان دندانی افراد داشته باشند. اما ایمپلنت‌ها همانقدر که میان افراد محبوبیت دارند با عوارضی هم همراه هستند. برخی از عوارض مکانیکی، فنی و بیولوژیکی ایمپلنت شامل موارد زیر می‌شود:
- شل شدن پیچ
- شکستن سیمان
- شکستن چینی
- عوارض در بافت نرم یا استخوان اطراف ایمپلنت
تصمیم برای انتخاب نوع ایمپلنت یا پروتز به توانایی شما برای هزینه کردن و شرایط بدنی بستگی دارد. وجود استخوان کافی برای کاشت ایمپلنت در دندان بیمار از اهمیت زیادی برخوردار است. با مطالعه مقاله «ایمپلنت دندان چیست» می‌توانید اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آورید.
3 ـ بریج؛ سازشی میان دندان مصنوعی و ایمپلنت!
هنگامی که یک یا چند دندان از دست رفته باشد، بریج، سازشی بین دندان مصنوعی و ایمپلنت است. این نوع پروتز به‌ویژه می‌تواند گزینه مناسب دندان مصنوعی برای افراد جوان باشد. همانطور که از نام آن پیداست، بریج دندان برای پر کردن شکافی استفاده می‌شود که در اثر آسیب یا تخریب دندان‌ها به وجود آمده است. بریج دندان معمولاً در هر دو انتهای شکاف به دندان‌های طبیعی متصل می‌شود و از یک یا چند دندان مصنوعی به نام پونتیک ساخته می‌شود.
جنس بریج دندان اغلب چینی است و شبیه دندان‌های طبیعی به نظر می‌رسد. برای مراقبت از بریج باید آن را مرتب مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. بریج خوش ساخت می‌تواند چندین دهه دوام بیاورد. اما 5 تا 15 سال ماندگاری انتظار معقولی برای پروتزی از نوع بریج به حساب می‌آید.
4 ـ ونیر دندان؛ راهی برای بهبود رنگ طبیعی دندان!
ونیر دندان نوع دیگری از پروتز و راهی برای بهبود رنگ طبیعی دندان است. ونیر دندان، لایه‌ای نازک از مواد سرامیکی یا کامپوزیتی است که روی سطح جلویی دندان قرار می‌گیرد. این روش بیشتر برای بهبود ظاهر دندان‌ها، رفع لکه‌ها، پوشاندن ترک‌ها و اصلاح نامنظمی‌های جزئی استفاده می‌شود در ادامه روند کار برای ونیر دندان را بیان می‌کنیم:
- دندانپزشک مینای دندان را ساییده و قالبی از دهان می‌گیرد.
- تکنسین‌های آزمایشگاهی با استفاده از قالب، روکش دندان بیمار را از پرسلن یا مواد کامپوزیت رزین می‌سازند. این روند ممکن است چند هفته طول بکشد.
- روکش به دندان چسبانده می‌شود.
ونیرها به دلیل ضخامت کم و ظاهر طبیعی، راه‌حل محبوبی برای زیبایی دندان هستند و معمولاً به آماده‌سازی کمتری نسبت به روکش نیاز دارند. ونیرها می‌توانند 10 تا 15 سال دوام داشته باشند.
پروتزهای دندانی از جمله ونیر ممکن است به مرور زمان ترک بخورند، تراشه کنند یا سیمان نگهدارنده آنها از بین برود . اگر ونیر دچار ترک یا شکستگی شود باکتری وارد دندان شده و آن را عفونی می‌کند. بنابراین، معاینات منظم دندانپزشکی شبانه روزی پس از نصب پروتز، برای جلوگیری از مشکلاتی مانند عفونت، ضروری است.
5 ـ پروتز دندان متحرک؛ همان دندان مصنوعی آشنا برای همه!
انواع پروتز دندان متحرک با توجه به تعداد دندان‌های از دست رفته استفاده می‌شوند. پروتز متحرک قابل جابجایی و حرکت است. پروتزهای متحرک یکی از اقتصادی‌ترین راه‌ها برای تکمیل دندان‌های از دست رفته هستند. این پروتزها عملکرد دهان و دندان را بهتر کرده و به حفظ فرم صورت کمک می‌کنند. در برخی از انواع پروتز دندان متحرک نیازی به برش دندان وجود ندارد. 5 نوع مختلف از پروتز متحرک وجود دارد که در ادامه مطلب آنها را معرفی می‌کنیم.
الف: پروتز متحرک کامل؛ برای جایگزینی تمام دندان‌های از دست رفته استفاده می‌شود!
پروتزهای کامل برای از دست دادن کامل دندان در بزرگسالان استفاده می‌شود. استفاده از پروتزهای متحرک کامل بسیار آسان است. این نوع پروتز روی لثه و استخوان فک قرار می‌گیرد. پروتز متحرک کامل با کمک مکش طبیعی دهان یا با استفاده از چسب‌های مخصوص دندان مصنوعی روی محلی ثابت می‌شود که دندان‌های طبیعی قبلاً بودند. این پروتزها معمولاً از پلاستیک ساخته شده‌اند، بنابراین تغییرات رنگ در طول زمان خواهند داشت.
ب: پروتز متحرک جزئی یا پارسیل؛ جایگزینی برای دندان آسیب دیده با وجود برخی دندان‌های طبیعی!
پروتز جزئی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته استفاده می‌شود که هنوز برخی دندان‌های طبیعی هم باقی مانده‌اند. این نوع پروتز از قاب فلزی یا پلاستیکی ساخته شده و به دندان‌های اصلی متصل می‌شوند. پروتز جزئی به دلیل ظاهر سیمی خود ممکن است زیبایی چندانی نداشته باشند.
ث: پروتز متحرک متصل حساس؛ سازگاری راحت با دهان و فک!
پروتز متحرک متصل حساس در مواردی استفاده می‌شود که چند دندان از دست رفته است. این نوع پروتز نیازمند تنظیمات دقیق و سازگاریی بالایی است. پروتزهای متصل حساس طوری طراحی شده‌اند که به راحتی با ساختار دهان و فک هماهنگ می‌شوند.
ج: پروتزهای متحرک فوری؛ در موارد کاربرد دارد که دندان اصلی وجود نداشته باشد!
پروتز متحرک فوری در مواردی به کار می‌رود که تمام دندان‌های اصلی باید برداشته شوند. پروتزهای درمانی موقتی کاربرد زیادی برای بیماری دارند که نمی‌خواهد بدون دندان بماند. این نوع پروتز را بلافاصله پس از برداشتن دندانیعی روی لثه نصب می‌کنند. پس از بهبودی کامل بیمار، ساخت پروتزهای دائمی برای دندانهایش شروع می‌شود.
ح: پروتز متحرک اوردنچر؛ چند دندان یا ریشه طبیعی تکیه‌گاه پروتز می‌شود!
پروتز متحرک اوردنچر نوعی پروتز متحرک است که به جای تکیه کامل بر لثه‌ها، چند دندان یا ریشه طبیعی موجود در دهان تکیه‌گاه آن قرار می‌گیرند. این پروتزها کامل از روی لثه برداشته می‌شوند. اما بر روی چند پایه محکم مانند ایمپلنت قرار می‌گیرند. پروتز اوردنچر به دلیل اتکا به ایمپلنت یا دندان‌های طبیعی در مقایسه با پروتزهای متحرک کامل ثبات بیشتری دارند. همچنین، هنگام جویدن یا حرف زدن جابجا نمی‌شوند.
عوارض پروتز دندان؛ 6 عارضه احتمالی را جدی بگیرید!
از دست دادن دندان‌ها به طور قابل توجهی بر عملکرد جویدن و گفتار تأثیر می‌گذارد. بنابراین دندان‌های از دست رفته باید در اسرع وقت با پروتزهای دندانی ترمیم شوند. اما پروتزها با عوارضی هم همراه هستند. برخی از عوارض پروتز دندان عبارتند از:
- عفونت احتمالی
- التهاب
- ترشح
- آسیب عصبی
- شکستگی ایمپلنت
- تحلیل استخوان فک
توجه داشته باشید که عوارض احتمالی هر پروتز دندانی به تخصص جراح، شرایط بیمار، مواد پروتز و مراقبت‌های پس از جراحی بستگی زیادی دارد. بنابراین، در انتخاب کلینیک دندانپزشکی و رعایت بهداشت دهان و دندان پس از انجام پروتز دقت لازم را داشته باشید.
قیمت پرتز دندان تکی؛ بستگی به جنس و نوع پروتز دارد!
اگر فقط تعدادی از دندان‌ها نیاز به پروتز داشته باشد برای جایگزینی از پروتز پارسیل استفاده می‌شود. این پروتزها از جنس آکریلیکی، ژله‌ای، کروم و کبالت هستند. قیمت پرتز دندان تکی از نوع پارسیل یا جزئی برای هر فک بین 1200 میلیون تا 7200 میلیون است. اما پروتز آکریلیکی پارسیل تا سقف 5 دندان از 3600 میلیون تومان شروع می‌شود. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر از این که پروتز دندان قیمت در چه عدد و رقمی است می‌توانید با کلینیک مدنظر خود تماس بگیرید.
با طب خونه از هیچ موضوع مهمی در حوزه سلامت و سبک زندگی بی‌اطلاع نمی‌مانید!
در این مقاله درباره پروتز دندان و انواع آن صحبت کردیم. پروتزهای ثابت مانند روکش، ایمپلنت، بریج دندان، دندان مصنوعی و ونیر دندان از جمله پروتزهای دندان هستند که در درمان ناهنجاری‌های دندان و فک کاربرد زیادی دارند.
پروتزهای متحرک مانند پروتز کامل، پارسیل یا جزئی، فوری، موقت و اوردنچر نیز بسیار مورد استفاده دندانپزشکان و تقاضای بیماران قرار می‌گیرند. همانظور که پروتز دندان کارآیی زیادی دارد با عوارضی نیز ممکن است همراه باشد. بنابراین، انتخاب کلینیک تخصصی دندانپزشکی و مراقبت‌های بهداشتی پس از پروتز را جدی بگیرید.
سؤالات رایج
روتز دندان به انگلیسی چی میشه؟
پروتز دندان به انگلیسی dental prosthesis می‌شود.
آیا پروتز دندان برای بیماران دیابتی مناسب است؟
بله، پروتز دندان برای بیماران دیابتی نیز مشکلی ندارد. اما باید زیر نظر پزشک کنترل شود.
آیا پروتز دندان به راحتی تعمیر می‌گردد؟
بله، پروتز دندان آسیب دیده یا شکسته به راحتی تعمیر می‌شود.
آیا پروتز دندان درد دارد؟
پروتز دندان معمولاً درد کمی دارد و در صورت احساس ناراحتی با مسکن التیام می‌یابد.
طول عمر پروتز دندان چقدر است؟
طول عمر انواع پروتزهای دندانی به مراقبت بیمار و کیفیت مواد پروتز بستگی دارد.
