علت درد مچ پا هنگام راه رفتن؛ بررسی دلایل و علائم
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که بعد از چند دقیقه راه رفتن، دچار درد مچ پا شده باشید. آیا ذهن شما هم درگیر یافتن علت درد مچ پا هنگام راه رفتن شده است؟ بسیاری از افراد این علامت را نادیده می‌گیرند یا آن را به خستگی ساده نسبت می‌دهند؛ در حالی که این درد می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل مهم در ساختار اسکلتی یا بافت‌های نرم مچ پا باشد.
این مطلب از مجله طب خونه به صورت جامع، شما را از علت‌های رایج درد مچ پا آگاه می‌کند. ما نه تنها به دلایل درد در حین حرکت می‌پردازیم، بلکه الگوهای درد صبحگاهی و شبانه را نیز بررسی خواهیم کرد. اگر به دنبال درک این هستید که چرا مچ پایتان در هنگام قدم زدن، صبح بعد از بیدار شدن یا حتی هنگام استراحت شما را آزار می‌دهد، جای درستی آمده‌اید. با ما همراه باشید تا دقیق‌ترین پاسخ‌ها را بر اساس یافته‌های علمی و پزشکی روز دریافت کنید. این دانش می‌تواند گام اول شما برای رهایی از درد باشد.
خلاصه‌ای از شایع‌ترین دلایل درد مچ پا هنگام راه رفتن؛ پاسخ سریع
برای اینکه سریع‌تر به علت اصلی درد خود دست یابید، ابتدا نگاهی به شایع‌ترین مقصران این عارضه می‌اندازیم. علت درد مچ پا هنگام راه رفتن می‌تواند از یک آسیب حاد تا یک بیماری مزمن و التهابی متغیر باشد. در جدول زیر، خلاصه‌ای از این دلایل به همراه ویژگی‌های کلیدی آن‌ها آورده شده است. این مرور سریع به شما کمک می‌کند تا نوع درد خود را بهتر تشخیص دهید.
| جدول خلاصه‌ای از شایع‌ترین علت درد مچ پا هنگام راه رفتن | |
| علت شایع درد مچ پا | نکات کلیدی و زمان اوج درد |
| پیچ خوردگی مچ پا (Sprain) | درد ناگهانی حین راه رفتن، تورم و کبودی |
| تاندونیت آشیل | درد در پشت پاشنه، سفت شدن در صبح و هنگام شروع راه رفتن |
| تاندونیت پرونئال | درد در قسمت بیرونی مچ پا، بدتر شدن با فعالیت و در سطوح ناهموار |
| آرتریت یا استئوآرتریت | سفتی و درد مزمن، معمولاً بدتر شدن با راه رفتن طولانی و فعالیت |
| سندرم تونل تارسال | درد سوزشی، گزگز یا بی‌حسی که اغلب در شب یا حین استراحت تشدید می‌شود. |
همانطور که مشاهده می‌کنید، الگوی درد شما (زمان و محل آن) راهنمای مهمی برای تشخیص دقیق است. به یاد داشته باشید که در ادامه این مقاله از مجله طب خونه، هر یک از این موارد را با جزئیات کامل بررسی خواهیم کرد. همچنین به طور خاص، به علت درد مچ پا بعد از بیدار شدن از خواب و علت درد مچ پا هنگام خواب خواهیم پرداخت. برای درک کامل وضعیت خود، حتماً تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
چرا در راه رفتن با مچ پا احساس درد می‌کنیم؟ علت درد مچ پا هنگام راه رفتن
هنگامی که قدم برمی‌دارید، نیروی وزن بدن چندین برابر به مفصل مچ پا وارد می‌شود. درک علت درد مچ پا هنگام راه رفتن برای درمان صحیح ضروری است. این درد اغلب به دلیل ناهماهنگی یا آسیب در ساختارهای حرکتی مچ پا رخ می‌دهد.
علت درد مچ پا هنگام راه رفتن را می‌توان به دو گروه اصلی حاد (ناگهانی) و مزمن (طولانی مدت) تقسیم کرد. این طبقه‌بندی به شما کمک می‌کند تا منشأ اصلی مشکل خود را بیابید.
توجه: برای کمک به حفظ سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از پیشرفت فرسودگی، آشنایی با بهترین مکمل های استخوان ساز و رفع‌کننده پوکی استخوان اهمیت دارد.
1) آسیب‌های حاد؛ پیچ‌خوردگی و کشیدگی تاندون‌ها
پیچ‌خوردگی مچ پا، شایع‌ترین آسیب ورزشی و غیرورزشی است. این اتفاق زمانی می‌افتد که رباط‌ها بیش از حد کشیده یا پاره شوند. معمولا این آسیب هنگام فرود نامناسب یا قدم زدن روی سطوح ناهموار رخ می‌دهد. شدت آن از یک کشیدگی خفیف تا پارگی کامل رباط‌ها متغیر است. درد در لحظه وقوع، تورم و کبودی از علائم اصلی این آسیب حاد هستند. اگر آسیب بسیار جدی باشد یا شکستگی رخ دهد؛ در کنار درمان‌های موضعی، بررسی مصرف داروهایی مانند بهترین دارو برای جوش خوردن استخوان اهمیت پیدا می‌کند.
تاندونیت حاد نیز نوعی التهاب ناگهانی در تاندون‌ها است. این عارضه اغلب تاندون‌های پرونئال (در کناره خارجی مچ) یا آشیل (در پشت) را درگیر می‌کند. استفاده بیش از حد یا شروع ناگهانی یک فعالیت می‌تواند سبب ایجاد تاندونیت حاد شود. این وضعیت باعث تشدید درد مچ پا هنگام راه رفتن می‌شود. در این حالت، هر گام فشار زیادی بر تاندون‌های آسیب‌دیده وارد می‌آورد.
2) دلایل مکانیکی و مزمن؛ آرتریت و تغییر قوس پا
توجه به این نکته ضروری است که دردهای مزمن معمولاً با گذشت زمان بدتر می‌شوند و نیاز به رسیدگی تخصصی دارند. تشخیص زودهنگام می‌تواند جلوی آسیب‌های برگشت‌ناپذیر را بگیرد. دلایل مزمن اغلب به مرور زمان و به دلیل فرسایش یا تغییر ساختار پا ایجاد می‌شوند. از جمله دلایل مزمن درد مچ پا هنگام راه رفتن عبارت‌اند از:
- آرتریت (ساییدگی مفصلی) یکی از این دلایل است. در آرتریت، غضروف مفصل مچ پا به تدریج از بین می‌رود. این فرسایش باعث می‌شود استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده شوند. در نتیجه، راه رفتن به یک فعالیت دردناک تبدیل می‌شود. در این موارد، ممکن است مصرف مکمل‌هایی مانند قرص غضروف بهترین قرص برای زانو درد که برای حمایت از مفاصل استفاده می‌شود؛ مورد توجه قرار گیرد.
- آسیب تاندون تیبیال خلفی (PTTD) نیز در این دسته قرار می‌گیرد. این تاندون نقش حیاتی در حفظ قوس کف پا دارد. آسیب به آن منجر به صافی کف پا شده و بیومکانیک راه رفتن را تغییر می‌دهد. این تغییر باعث فشار غیرعادی روی مچ پا و ایجاد درد می‌شود.
- سندرم تونل تارسال نیز یک مشکل مزمن است. در این سندرم، عصب تیبیال در مچ پا تحت فشار قرار می‌گیرد. این فشار می‌تواند باعث درد سوزاننده شود که هنگام راه رفتن تشدید می‌گردد.
توجه: در صورت داشتن هر یک از این علائم مزمن، به‌ویژه دردهای شبانه یا صبحگاهی، حتماً با یک متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
بررسی علت درد مچ پا هنگام راه رفتن؛ از فشار مکرر تا التهاب بافت‌های عمقی
گرچه بیشتر علت درد مچ پا هنگام راه رفتن ناشی از پیچ‌خوردگی یا التهاب تاندون‌ها هستند، اما برخی دلایل کمتر شناخته‌شده نیز می‌توانند منشأ این ناراحتی باشند.
- فشار مکرر یا سندرم استفاده بیش از حد (Overuse Syndrome): افرادی که زیاد می‌دوند یا ساعات طولانی می‌ایستند، ممکن است بدون آسیب مشخص، دچار درد مچ پا شوند؛ زیرا بافت‌های حمایت‌کننده مفصل به تدریج دچار التهاب می‌شوند.
- شکستگی‌های استرسی: ترک‌های بسیار ظریفی در استخوان هستند که معمولاً در اثر ضربه تکراری یا فعالیت‌های شدید ورزشی ایجاد می‌شوند و در ابتدا ممکن است تنها با درد مبهم هنگام راه رفتن بروز کنند.
- ناپایداری مزمن: در برخی افراد، ناپایداری مزمن مچ پا یا دررفتگی‌های خفیف پس از پیچ‌خوردگی‌های قدیمی سبب درد مداوم و احساس لق بودن مفصل می‌شود.
- بورسیت مچ پا: التهاب کیسه‌های کوچک حاوی مایع در اطراف مفصل می‌تواند باعث درد در پشت یا کنار پاشنه شود، به‌ویژه در افرادی که کفش تنگ یا پشت‌بلند می‌پوشند. این نوع درد یا ناراحتی‌ها گاهی با علائم عصبی مانند علت بی حس شدن پاها از زانو به پایین اشتباه گرفته می‌شوند.
- التهاب فاسیای عمقی: در نهایت، التهاب تاندون‌های جلویی یا فاسیای عمقی در جلوی مچ، یکی از علل نادیده‌گرفته‌شده درد است که معمولاً پس از دویدن روی سطوح سخت یا استفاده از کفش نامناسب رخ می‌دهد.
شناسایی و درمان به‌موقع این عوامل از تبدیل درد خفیف به آسیب مزمن جلوگیری می‌کند.
بیدار شدن با درد؛ علت درد مچ پا بعد از بیدار شدن از خواب چیست؟
اگر صبح‌ها با درد یا سفتی در مچ پا از خواب بیدار می‌شوید، احتمالاً با یک فرآیند التهابی یا سفتی مفصلی روبه‌رو هستید. این نوع درد معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که در طول خواب، تاندون‌ها یا رباط‌های پا بی‌حرکت و خشک می‌مانند و با نخستین قدم‌های صبحگاهی دچار کشش ناگهانی می‌شوند. شناخت الگوی درد صبحگاهی، یکی از کلیدهای تشخیص دقیق علت است.
یکی از شایع‌ترین دلایل درد مچ پا بعد از بیدار شدن از خواب، التهاب نیام کف پا یا پلانتار فاشیاتیس است. در زمان خواب، این رباط ضخیم کوتاه می‌شود و با برداشتن اولین قدم، ناگهان کشیده شده و پارگی‌های ریز ایجاد می‌کند. نتیجه، دردی تیز در کف پا و گاهی در مچ پا است. در موارد مزمن و مقاوم به درمان، روش‌هایی مانند تزریق پی‌آر‌پی (PRP) برای تسریع ترمیم بافت پیشنهاد می‌شود. آگاهی از مراقبت های بعد از پی آر پی زانو (و مچ پا) برای اطمینان از نتیجه درمان ضروری است.
عامل دیگر، سفتی مفصلی ناشی از آرتریت‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید است. در این وضعیت، مایع التهابی شبانه در مفصل جمع می‌شود و با بیدار شدن، احساس خشکی و درد ایجاد می‌کند که معمولا پس از چند دقیقه حرکت کاهش می‌یابد.
همچنین، تاندونوپاتی آشیل می‌تواند مقصر باشد. در این حالت، پشت مچ پا یا پاشنه صبح‌ها خشک و دردناک است اما با چند دقیقه راه رفتن، درد کمتر می‌شود. این الگو معمولاً نشان‌دهنده التهاب مزمن تاندون و نیاز به توانبخشی است.
علت درد مچ پا هنگام خواب یا استراحت؛ نشانه‌ای از مشکل جدی‌تر
اگر مچ پایتان شب‌ها درد می‌گیرد یا در زمان استراحت احساس سوزش و گزگز دارید، ممکن است با یک فرآیند التهابی یا عصبی روبه‌رو باشید. علت درد مچ پا هنگام خواب معمولاً با دردهای حین حرکت فرق دارد. بدن در شب دچار تغییرات هورمونی و دمایی می‌شود که می‌تواند التهاب‌های نهفته را تشدید کند.
یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش درد در شب، کاهش سطح هورمون کورتیزول است؛ ماده‌ای که به طور طبیعی خاصیت ضدالتهابی دارد. با افت کورتیزول، التهاب مفصل‌ها و تاندون‌ها بیشتر می‌شود و درد مچ پا در شب شدت می‌گیرد در این شرایط، توجه به تغذیه ضد التهابی بسیار مهم است. برای مثال، دانستن اینکه برای درمان آرتروز زانو چه بخوریم می‌تواند در کاهش التهاب مفاصل مچ پا نیز کمک‌کننده باشد. همچنین وضعیت درازکش باعث تجمع مایعات در اندام تحتانی می‌شود و می‌تواند فشار روی اعصاب را افزایش دهد.
دو علت شایع دیگر عبارت‌اند از:
- سندرم تونل تارسال: در این حالت عصب تیبیال در پشت مچ تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث سوزن‌سوزن شدن یا درد سوزاننده می‌شود.
- نقرس (Gout): از علل جدی درد شبانه مچ پا است. این بیماری با تجمع بلورهای اسید اوریک در مفصل ایجاد می‌شود و درد ناگهانی، تورم و گرمای شدید ایجاد می‌کند.
اگر درد مچ پا در زمان استراحت شما را بیدار می‌کند یا با قرمزی و ورم همراه است، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
آیا محل درد مچ پا مهم است؛ درد مچ پای راست نشانه چیست؟
محل دقیق درد مچ پا می‌تواند کلید تشخیص درست باشد. بسیاری از کاربران می‌پرسند: درد مچ پای راست نشانه چیست؟ در واقع، پاسخ به این سؤال به سمتی از مچ پا که درد می‌کند بستگی دارد. ساختار مچ پا از رباط‌ها، تاندون‌ها و استخوان‌های ظریفی تشکیل شده که هر کدام ممکن است منبع درد باشند.
درد در سمت بیرونی (خارجی) مچ پا معمولاً با التهاب تاندون‌های پرونئال (Peroneal Tendinopathy) مرتبط است. این دو تاندون نقش حیاتی در حفظ تعادل و ثبات مفصل دارند. آسیب یا پیچ‌خوردگی قدیمی می‌تواند باعث التهاب و درد مچ پا هنگام راه رفتن شود، به‌ویژه هنگام حرکت روی سطوح ناهموار. اگر درمان به‌موقع انجام نشود، بی‌ثباتی مزمن مچ پا (CAI) ایجاد می‌شود و احساس لق بودن در مفصل افزایش می‌یابد.
در مقابل، درد در سمت داخلی مچ پا معمولاً به اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی (Posterior Tibial Tendon Dysfunction) مربوط است. این تاندون از قوس کف پا حمایت می‌کند. التهاب یا پارگی تدریجی آن باعث صاف شدن کف پا و افزایش فشار در قسمت داخلی مچ می‌شود. نتیجه؟ درد مزمن، خستگی پا در راه رفتن و نیاز به درمان فیزیکی یا کفی‌های طبی برای بازگرداندن تعادل پا.
نتیجه‌گیری؛ از تشخیص تا رهایی از درد مچ پا
در نهایت، درک منشأ درد اولین و مهم‌ترین گام برای درمان مؤثر است. همانطور که دیدیم، علت درد مچ پا هنگام راه رفتن می‌تواند ناشی از آسیب‌های حاد ورزشی یا فرسایش مزمن مفصل باشد. همچنین، توجه به زمان وقوع درد (صبحگاهی، حین حرکت یا شبانه) کلید تشخیص نوع مشکل (التهابی، مکانیکی یا عصبی) است.
دردهایی مانند علت درد مچ پا هنگام خواب اغلب نیازمند بررسی ریشه‌های التهابی مانند نقرس هستند. در حالی که دردهای حین راه رفتن، معمولاً به مشکلات تاندونی یا رباطی اشاره دارند. اگرچه بسیاری از این عوارض با استراحت و مراقبت‌های اولیه بهبود می‌یابند، اما نادیده گرفتن درد مزمن می‌تواند منجر به آسیب دائمی شود. اگر ناتوانی در وزن انداختن یا درد شدید و ناگهانی دارید، مراجعه به متخصص ارتوپد ضروری است. به سلامت مچ پای خود اهمیت دهید و گام‌های مطمئن بردارید.
سؤالات متداول درباره علت درد مچ پا هنگام راه رفتن
آیا کفش نامناسب می‌تواند علت درد مچ پا هنگام راه رفتن باشد؟
کفش‌های فرسوده یا نامناسب حمایت کافی از قوس پا و مچ را فراهم نمی‌کنند. این موضوع فشار را بر تاندون‌ها و رباط‌ها افزایش داده و منجر به درد حین حرکت می‌شود.
آیا افزایش وزن ناگهانی روی درد مچ پا تأثیر می‌گذارد؟
افزایش وزن، فشار مضاعفی بر مفصل مچ پا و تاندون‌ها (مانند تاندون تیبیال خلفی) وارد می‌کند. این امر می‌تواند شروع‌کننده یا تشدیدکننده درد مچ پا هنگام راه رفتن باشد.
آیا صافی کف پا همیشه منجر به درد مچ پا هنگام راه رفتن می‌شود؟
صافی کف پا لزوماً دردناک نیست، اما بیومکانیک بدن را تغییر می‌دهد. این تغییر فشار غیرطبیعی روی تاندون‌های داخلی مچ پا وارد کرده و احتمال درد را در طولانی مدت بالا میبرد.
چه نوع ورزش‌هایی برای تقویت مچ پا توصیه می‌شود تا درد عود نکند؟
تمرینات تعادلی روی یک پا (پس از بهبود)، کشش‌های تاندون آشیل و تمرینات مقاومتی سبک با باند کشی برای تقویت عضلات اطراف مچ پا بسیار مفید هستند.
