علت لکههای سیاه دندان؛ بررسی روش های پیشگیری و درمان در خانه
لبخند زیبا و دندان‌های سالم، نقش مهمی در ظاهر و اعتماد به نفس افراد دارند. اما گاهی، لکههای تیره یا سیاه روی دندان‌ها ظاهر می‌شوند که می‌توانند این زیبایی را تحت تأثیر قرار دهند. لکههای سیاه دندان، رنگدانه‌های تیره‌ای هستند که روی سطح دندان یا در لایه‌های زیرین مینای دندان تشکیل می‌شوند.این لکه‌ها نه تنها از نظر زیبایی ناخوشایند هستند، بلکه می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر دهان و دندان باشند. درک علت لکه های سیاه دندان و راه‌های پیشگیری از آنها، برای حفظ سلامت دهان و دندان بسیار حائز اهمیت است.
در این مقاله از بلاگ طب خونه به بررسی دلایل اصلی تشکیل لکههای سیاه روی دندان‌ها می‌پردازیم. همچنین، راهکارهایی برای پیشگیری و درمان این مشکل ارائه خواهیم داد. با آگاهی از این اطلاعات، می‌توانید گام‌های مؤثری در جهت حفظ سلامت و زیبایی دندان‌های خود بردارید.
سیاه شدن دندان به چه معنا است؟
تغییر رنگ طبیعی دندان از سفید و خاکستری مایل به سفید به خاکستری تیره، سیاه و دودی را سیاه شدن دندان می‌نامند. علاوه بر تغییر رنگ، ایجاد حفره در دندان را نیز در لیست سیاه شدن دندان قرار می‌دهند.
نشانه‌های سیاه شدن دندان
سیاه شدن دندان یک روند آهسته و طولانی است و ممکن است فرد در ابتدا متوجه آن نشود. با واکنش به موقع و رسیدگی به سیاهی دندان، می‌توان از خرابی و پوسیدگی آن جلوگیری کرد.
پس از شروع فرآیند سیاهی دندان حتی قبل از ایجاد لکه علائمی بروز می‌یابند که می‌توانند به شما هشدار سیاهی دندان را بدهند. درد در ناحیه دندان از ابتدایی‌ترین علائم است. سپس با زرد شدن دندان و پس از آن تغییر رنگ آن به خاکستری علائم دیگر بروز پیدا می‌کنند.
چه دندان‌هایی پتانسیل بیشتری برای سیاه شدن را دارند؟
مستعدترین دندان‌ها، دندان‌های جلو، پشت، دندان‌های جلویی فک بالا و پایین هستند. سیاه شدن بین دو دندان جلو بسیار رایج است. چرا که به ندرت جرم‌های این ناحیه پاکسازی می‌شوند و جرم‌ها در آنجا تجمع می‌کنند. علت سیاه شدن پشت دندان‌ها نیز همین تجمع جرم‌ها هستند.
علت سیاه شدن دندان
تصور می‌شود افرادی که بطور مرتب مسواک می‌زنند و بهداشت دندان خود را رعایت می‌کنند از سیاهی دندان در امان هستند اما این باور اشتباه است. بطور کلی سیاه شدن دندان به دو دسته از عوامل خارجی و داخلی بستگی‌دارد. در ادامه به بررسی عوامل داخلی و خارجی علل سیا شدن دندان می‌پردازیم.
عوامل خارجی سیاهی دندان
عوامل خارجی که در سیاه شدن دندان‌ها تاثیر‌گذارند، عواملی هستند که در بیرون از بافت بدن انسان وجود دارند و مصرف آنها به صورت مستقیم موجب سیاهی دندان‌ها شده‌اند. این عوامل عبارتند‌از:
- تغییر رنگ و ایجاد رسوب و لکه روی دندان بر اثر مصرف مواد غذایی
- وارد شدن ضربه به دندان
- آسیب به مینای دندان بر اثر عوامل مختلف
- تبدیل شدن پلاک دندان به تارتار
- عادت به خوردن نوشیدنی‌ها و مواد غذایی رنگی
- مصرف داروهای خاص مانند مکمل‌های مایع آهن
- استفاده از خمیردندان‌های خاص
- استعمال و سوء مصرف تنباکو
- پر کردن دندان
- ترمیم دندان با سولفید نقره
با کنترل میزان مصرف و یا تغییر سبک زندگی می‌توان تاثیر عوامل خارجی را از بین برد یا به حداقل رساند.
عوامل داخلی سیاه شدن دندان
عوامل داخلی سیاه شدن دندان به دلایلی اشاره دارد که از درون دندان یا بدن منشأ می‌گیرند. این عوامل باعث تغییر رنگ دندان به سمت تیرگی یا سیاهی می‌شوند. عوامل داخلی سیاه شدن دندان معمولاً عمیق‌تر و گاهی پیچیده‌تر از عوامل خارجی هستند. در ادامه، مهم‌ترین عوامل داخلی را بررسی می‌کنیم:
- آسیب به عصب دندان: ضربه یا عفونت میتواند به عصب دندان آسیب برساند. این آسیب ممکن است باعث خونریزی داخلی در دندان شود. آسیب به عصب، با گذشت زمان رنگ دندان را به سمت خاکستری یا سیاه تغییر می‌دهد.
- مرگ پالپ دندان: وقتی پالپ دندان (بافت زنده داخل دندان) به دلیل عفونت یا آسیب می‌میرد، میتواند باعث تغییر رنگ دندان به سمت قهوه‌ای تیره یا سیاه شود.
- نقص در تشکیل مینا: اختلالات ژنتیکی یا مشکلات تغذیه‌ای در دوران رشد دندان‌ها می‌توانند باعث نقص در تشکیل مینای دندان شوند. این نقص میتواند به صورت لکههای تیره یا نواحی با رنگ متفاوت روی دندان ظاهر شود.
- عوارض جانبی برخی داروها: مصرف برخی داروها، خصوصاً آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین، در دوران رشد دندان‌ها میتواند باعث تغییر رنگ دائمی دندان‌ها شود. این تغییر رنگ معمولاً به صورت نوارهای افقی خاکستری یا قهوه‌ای روی دندان‌ها ظاهر می‌شود.
- فلوروزیس دندانی: مصرف بیش از حد فلوراید در دوران کودکی میتواند باعث ایجاد لکههای سفید یا قهوه‌ای روی دندان‌ها شود که در موارد شدید، ممکن است به سمت تیرگی بیشتر پیش برود.
- بیماری‌های سیستمیک: برخی بیماری‌های متابولیک یا خونی می‌توانند بر رنگ دندان‌ها تأثیر بگذارند. برای مثال، پورفیری (نوعی اختلال متابولیک) میتواند باعث تغییر رنگ دندان‌ها به سمت قرمز یا قهوه‌ای شود.
- سن: با افزایش سن، لایه مینای دندان نازک‌تر می‌شود و عاج زیرین که رنگ تیره‌تری دارد، بیشتر نمایان می‌شود. این میتواند باعث تیره‌تر شدن رنگ کلی دندان‌ها شود.
درمان عوامل داخلی سیاه شدن دندان معمولاً پیچیده‌تر از عوامل خارجی است. بر این اساس ممکن است نیاز به مداخلات دندانپزشکی تخصصی مانند درمان ریشه، روکش یا ونیر داشته باشد. تشخیص دقیق و درمان مناسب این موارد، نیازمند مراجعه به دندانپزشک متخصص است.
انواع رنگ لکه دندانی
لکههای دندان می‌توانند به رنگ‌های زرد، قهوه‌ای، قهوه‌ای تیره، سبز، سفید و سیاه باشند. دلایل انواع رنگ لکه‌ها عبارتند از:
- لکههای زرد مایل به قهوه‌ای و قهوه‌ای تیره
ایجاد سایه زرد رنگ مایل به قهوه‌ای و در طولانی مدت قهوه‌ای تیره به دلیل استفاده طولانی از انواع چایی، قهوه و نوشابه‌های گازدار است.
- لکههای سبز
علت ایجاد این لکه‌ها معمولا به علت کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی است. برخی بیماری‌ها هم می‌توانند باعث ایجاد این لکه‌ها بشوند.
- لکههای سفید
به دلیل استفاده بیش از حد از فلوراید، خطوط یا لکههای مات سفید روی دندان ایجاد شده که از نوع لکههای داخلی هستند.
- لکههای سیاه و کدر
این لکه‌ها به رنگ تیره و یا خاکستری می‌باشند که علت ایجاد آن را در عدم رعایت بهداشت فردی و استفاده از مواد غذایی و یا بیماری‌های دهانی معرفی نمودیم.
هنگامی‌که به دنبال پیدا کردن علت زرد شدن دندان‌ها هستید این نکته را در نظر بگیرید که لکههای دندانی در دو گروه دسته‌بندی قرار می‌گیرند؛ لکه های داخلی و لکههای خارجی. لکههای خارجی به‌عنوان لکههای سطحی شناخته شده‌اند و هنگامی‌که عوامل بیرونی سطح دندان را تحت تأثیر قرار می‌دهند به وجود می‌آیند. لکههای داخلی نتیجه‌ی تیره و کدر شدن قسمت‌های داخلی دندان هستند.
روش‌های جلوگیری از سیاه شدن دندان
انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، دستورالعملی عمومی برای مردم مطرح کرده است که با عمل به این توصیه‌ها، می توان به میزان بسیار زیادی از سیاه شدن دندان و بروز پوسیدگی دندان جلوگیری کرد. این دستورات به شرح زیر هستند:
- مسواک‌زدن دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید
- تمیز‌کردن یا نخ دندان کشیدن بین دندان‌ها حداقل یک بار در روز
- برنامه‌ریزی ویزیت منظم دندانپزشکی حداقل هر ۶ ماه یک بار
- اجتناب از مصرف غذاهای شیرین و حاوی قند
آسان‌ترین روشی که می‌توانید برای محافظت از دندان‌های خود و جلوگیری از سیاه شدن آنها انجام دهید، رعایت بهداشت فردی و استفاده از مسواک و نخ دندان است.
روش‌های از بین بردن لکههای سیاه دندان
لکههای سیاه دندان می‌توانند با روش‌های مختلفی از بین بروند. این روش‌ها شامل بهبود بهداشت دهان و دندان، استفاده از خمیردندان‌های سفیدکننده و انجام جرمگیری و پولیش توسط دندانپزشک می‌شود. در موارد شدیدتر، روش‌های پیشرفته‌تری مانند بلیچینگ (سفیدکردن) دندان، میکروابریژن (سایش سطحی مینا)، یا استفاده از روکش و ونیر میتواند مؤثر باشد. انتخاب روش مناسب بستگی به نوع و شدت لکه دارد و باید با مشورت دندانپزشک انجام شود. در ادامه با جزئیات بیشتری به بررسی روش‌های از بین بردن لکه های سیاه دندان می‌پردازیم.
1. مسواک زدن مرتب
مسواک زدن صحیح و منظم در کنار ترک مصرف خوراکی‌های حاوی رنگدانه و پرهیز از استعمال سیگار و تنباکو میتواند به طرز موثری لکههای روی دندان را از بین ببرد. همچنین مسواک زدن بهترین راه از بین بردن لکههای سیاه ناشی از مواد خوراکی است.
2. بلیچینگ دندان
یکی از روش‌های ساده برای از بین بردن لکه و تغییر رنگ خارجی دندان، بلیچینگ در مطب است. لازم به ذکر است تشخیص اینکه بلیچینگ دندان برای رفع لکههای دندان شما موثر است یا خیر بر عهده دندانپزشک است.
3. جرمگیری دندان
جرمگیری میتواند پلاک و جرم‌های تجمع یافته در اطراف دندان‌ها و خط لثه را از بین برده و از این طریق به درمان تیرگی دندان کمک کند. در مواردی که بیماری تارتار علت سیاه شدن رنگ دندان باشد جرمگیری و خراشیدن پلاک‌های تجمع یافته روش موثری برای روشن کردن رنگ دندان است.
جرمگیری باید توسط دندانپزشک باتجربه انجام‌شده و بعد از آن رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها با دقت دنبال شود. در غیر اینصورت تاثیر جرمگیری در مدت کوتاهی از بین رفته و دندان‌ها دوباره تیره و سیاه می‌شوند.
4. ترمیم دندان پوسیده
اگر دندان به دلیل پوسیدگی یا از داخل سیاه شده باشد، مسواک زدن و جرمگیری نمی‌تواند سیاهی آن را برطرف کند. در این وضعیت تنها راه رفع تیرگی دندان ترمیم دندان پوسیده است.
5. روکش دندان سیاه شده
اگر دندان به دلیل آسیب فیزیکی یا ضربه سیاه شود، به سبب آسیب به بافت خونی و عصب دندان این تغییر رنگ دائمی است و با روش‌های گفته شده سفید ایجاد نمی‌گردد. برای این دندان بهترین گزینه روکش دندان است. اگر بعد از آسیب به دندان شاهد خونریزی و درد در لثه خود هستید بهتر است پیش از سیاه شدن دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.
6. کامپوزیت دندان
این روش علاوه بر برطرف کردن لکه، برای ترمیم جزئی دندان مثل شکستگی‌های کوچک، پر کردن دندان، کاهش فاصله بین دندان‌ها، ترمیم ساییدگی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آیا امکان از بین بردن سیاهی دندان ها در خانه وجود دارد؟
مسواک زدن مرتب و استفاده از کیت‌های سفید کننده دندان تا حدی لکههای سیاه روی دندان را از بین برده و رنگ طبیعی دندان را بر می‌گردانند. همچنین ترک سیگار کشیدن و استعمال سایر دخانیات و اجتناب از مصرف خوراکی‌های مضر برای دندان نیز برای رفع لکههای سیاه دندان موثر است.
رفع سیاهی دندان بزرگسالان و کودکان
علت سیاه شدن دندان در بزرگسالان و کودکان باهم متفاوت است. به هیمن دلیل درمان و رفع سیاهی نیز برای آنها باید با روش‌های مختلفی انجام شود.
در مورد بزرگسالان چون عوامل متعددی باعث سیاه شدن رنگ دندان می‌شود بنا به تشخی دندانپزشک می‌توانید یکی از روش درمانی گفته شده را انجام دهید.
اما علت اصلی ایجاد لکه سیاه روی دندان کودکان مصرف قطره آهن و باقی ماندن آن روی دندان کودک است. لذا برای جلوگیری از سیاه شدن دندان کودکان به جای قطره آهن به کودک خود مکمل‌های جویدنی بدهید یا مصرف مواد غذایی حاوی آهن را جایگزین مکمل‌ها کنید. همچنین کودک خود را تشویق کنید برای از بردن لکه روی دندان روزانه حداقل دو بار مسواک بزند.
برای رفع سیاهی دندان‌ها در اثر پوسیدگی باید چه کرد؟
در ابتدا برای رفع لکههای سیاه دندان باید علت آن را پیدا کرد. بهترین گزینه پس از مشاهده سیاه‌شدن دندان مراجعه به دندانپزشک است. سپس روش‌های درمان را بر اساس نوع لکه و علت ایجاد آن مشخص می‌کند.
رعایت بهداشت و تغییر سبک زندگی راهکاری برای پیشگیری از سیاه شده دندان
در این مقاله به بررسی علت لکه های سیاه دندان پرداختیم. همچنین روش‌های پیشگیری و درمان سیاهی دندان را شرح دادیم. سیاه‌شدن دندان عارضه‌ای است که ممکن است برای هر فردی اتفاق افتد. دندان سیاه نه تنها ظاهر ناخوشایندی دارد بلکه میتواند نشان دهنده بیماری و مشکل سلامتی دهان و دندان باشد. علت سیاه شدن دندان در بسیاری از موارد به سبک زندگی و رژیم غذایی ما بستگی‌دارد. با آموزش کافی و رعایت بهداشت می‌توانید سفیدی و درخشش دندان خود را حفظ کنید.
روش‌های ارائه شده در مقاله میتواند تا حد زیادی به شما کمک کند تا از سیاه شدن دندان خود جلوگیری کنید و یا به درمان آن بپردازید. توصیه می‌شود که اولویت را به مشورت با پزشک اختصاص دهید. تجربه خود از سیاهی دندان را با مخاطبان بلاگ طب خونه به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
آیا لکههای سیاه روی دندان قابل بازگشت هستند؟
با توجه به اینکه بهداشت امری همیشگی است، در صورت رعابت نکردن موارد بهداشتی و یا تغییرات غذایی میتواند برگشت پذیر باشد.
آیا ممکن است ژنتیک روی سیاهی دندان اثر بگذارد؟
بله، هم ژنتیک و هم جنس دندان
علت سیاه شدن دندان پر شده چیست؟
وقتی مایعات زیر ماده پر کننده دندان نشت پیدا کنند، ممکن‌است سیاه شدن و پوسیدگی اتفاق افتد. مواد پرکننده سفید رنگ هم ممکن‌است به خاطر سیگار‌کشیدن، خشکی دهان یا مصرف مواد غذایی رنگی، تیره‌تر شوند.
علت جرم سیاه دندان چیست؟
جرم سیاه دندان معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل مختلف مثل بقایای غذایی، باکتری‌ها، مصرف قند و رعایت نکردن بهداشت دندان است که در پوسیدگی دندان نقش دارند.
