زبان باید صورتی با پوششی نازک مایل به سفید و فاقد هرگونه ترک یا زخم باشد. اگر ظاهری سفیدتر از حد معمول داشته باشد، نشان‌دهنده یک مشکل است. اصطلاح زبان سفید یا سفیدی زبان به هر قسمتی از زبان که دارای پوشش سفید مایل به خاکستری باشد اطلاق می‌شود. این پوشش ممکن است قسمتی یا تمام زبان شما را فرا بگیرد. عوامل مختلفی می‌توانند باعث سفیدی زبان شوند و هر کدام به درمان متفاوتی نیاز دارند. در بیشتر موارد، زبان سفید بی‌ضرر است؛ اما در موارد نادر، نشان‌دهنده یک بیماری جدی مانند عفونت، سرطان دهان یا زبان هستند. برای آشنایی کامل با علت و درمان سفیدی زبان این مطلب از بلاگ طب خونه را از دست ندهید.
زبان سفید چیست؟ روش‌های مختلف ظاهر شدن سفیدی زبان
زبان سفید زمانی ایجاد می‌شود که یک لایه سفید ضخیم روی زبان شما را می‌پوشاند. سفیدی زبان می‌تواند نگران‌کننده به نظر برسد؛ اما معمولاً فقط نشانه‌ای از باکتری‌های به دام افتاده، بقایای غذای باقی مانده یا سلول‌های مرده روی زبان است. این لایه ضخیم به شکل‌های مختلف زیر روی زبان شما ظاهر می‌شود:
- می‌تواند تمام سطح زبان شما را بپوشاند.
- فقط در قسمت پشتی زبان وجود داشته باشد.
- همچنین ممکن است به صورت تکه‌هایی روی زبان ظاهر شود.
توجه داشته باشید که سفیدی زبان حتی بعد از مسواک زدن هم باقی می‌ماند. اما معمولاً در عرض چند هفته از بین می‌رود. اگر بعد از چند هفته از بین نرفت یا در خوردن یا صحبت کردن دچار مشکل شدید؛ حتماً به یک پزشک مراجعه کنید.
علت سفیدی زبان در بزرگسالان چیست؟ بررسی علت و درمان سفیدی زبان
زبان، به عنوان یکی از حیاتی‌ترین اعضای بدن، نقش اساسی در فرایندهای حرف زدن، چشایی و بلع ایفا می‌کند. پس باید به شدت مراقب بهداشت دهان خود باشید تا دچار سفیدی زبان نشوید. علت اصلی این مشکل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است. همچنین باکتری‌ها، قارچ، مواد غذایی و سلول‌های مرده می‌توانند در بین زائده‌ها و برآمدگی‌های زبان به دام افتاده و باعث سفید شدن زبان شوند. پزشکان به طور کلی دلایل مختلفی را درباره سفیدی زبان فهرست می‌کنند. در ادامه مهم‌ترین علت سفیدی زبان را مطرح می‌کنیم.
1) کم آبی بدن؛ علت سفیدی زبان در طب سنتی
مهم‌ترین علت سفیدی زبان در طب سنتی کم آبی بدن است. زمانی که بدن شما دچار کم آبی شود ممکن است لایه‌ای سفید روی زبان را بپوشاند. اگر بدن مایعات کافی نداشته باشد دهان طبیعتاً بزاق کمتری ترشح خواهد کرد. در نتیجه فرایند تمیز کردن طبیعی دهان به خوبی انجام نمی‌شود و میکروب‌ها و باقی مانده غذاها روی سطح زبان جمع می‌شوند. این جمع شدن میکروب‌ها می‌تواند سبب ایجاد سفیدی زبان شود. بزاق با شستن ذرات و جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌های مضر نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد.
لکوپلاکیا؛ ایجاد پلاک‌های سفید و ضخیم بر روی زبان
رشد بیش از حد سلول‌ها در دهان باعث ایجاد لکه‌های سفید روی زبان می‌شود که به عنوان لکوپلاکیا شناخته می‌شود. در بسیاری از موارد، مصرف الکل یا سیگار کشیدن می‌تواند دهان و زبان را تحریک کند و منجر به ایجاد این بیماری شود. علت اصلی لکوپلاکیا ناشناخته است. وجود لکوپلاکیا گاهی اوقات می‌تواند نشان‌دهنده سرطان دهان باشد، اگرچه دندانپزشک شما باید برای تشخیص مناسب ارزیابی کند. ضایعات لکوپلاکیا معمولاً خود به خود برطرف می‌شوند. اگر سفیدی زبان بیش از دو هفته طول کشید، با دندانپزشک خود مشورت کنید.
لیکن پلان دهان؛ فضای داخلی دهان و زبان را تحت تأثیر قرار می‌دهد
لیکن پلان دهان یک بیماری التهابی مزمن در دهان است که می‌تواند زبان، لثه‌ها و تمام فضای داخل دهان را تحت تأثیر قرار دهد. علت اصلی این بیماری مشخص نیست. لیکن پلان دهان ممکن است توسط اختلال در عملکرد سیستم ایمنی ایجاد شود که بر توانایی بدن برای مبارزه با میکروب‌ها و سایر تهدیدات تأثیر می‌گذارد. لیکن پلان دهان جزء بیماری‌های مسری محسوب نمی‌شود.
زبان جغرافیایی؛ تکه تکه شدن زبان شبیه نقشه
زبان جغرافیایی یک بیماری التهابی است که سطح زبان شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. یک زبان معمولی پوشیده از پاپیلا است. اما اگر زبان جغرافیایی داشته باشید؛ متوجه خواهید شد که تکه‌هایی از این پاپیلاها از بین رفته‌اند و در نتیجه نواحی صاف یا قرمز با حاشیه‌های برجسته ایجاد می‌شوند. این تکه‌ها زبان شما را شبیه نقشه نشان می‌دهد. به خاطر همین است که اسم این بیماری را زبان جغرافیایی گذاشته‌اند. این تکه‌ها می‌توانند در اطراف حرکت کنند. زبان جغرافیایی یک وضعیت مضر نیست و باعث مشکلات دیگری برای سلامتی شما نمی‌شود. البته ممکن است متوجه شوید که دهان شما نسبت به غذاهای شور یا تند بسیار حساس است.
سفیدی زبان و معده؛ ارتباط بین رفلاکس معده با سفیدی زبان
ورم معده یا سایر آسیب‌شناسی‌های معده نیز منجر به رنگ سفید زبان می‌شود. یکی از دلایل سفیدی زبان می‌تواند رفلاکس معده باشد. اسید بازگشتی در رفلاکس معده، به بافت‌های دهان آسیب وارد می‌کند. زمانی که بافت دهان و زبان آسیب ببینند زمینه را برای رشد برخی از باکتری‌ها و قارچ‌ها مساعد می‌کند که منجر به سفیدی زبان می‌شود.
در برخی موارد ناراحتی گوارشی علاوه بر سفیدی، می‌تواند دلیلی برای علت زرد شدن زبان نیز باشد. بهتر است در صورت احساس ناراحتی یا درد در ناحیه گوارشی، به پزشک معالج خود مراجعه و مراحل درمان را طی کنید.
برفک زبان؛ رشد بیش از حد کاندیدا در دهان
عفونت دهان ناشی از مخمر کاندیدا (نوعی قارچ)، می‌تواند منجر به سفید شدن زبان شود. در حالی که هر فرد معمولاً مخمر کاندیدا را در دهان خود دارد؛ اما تنها زمانی ایجاد مشکل می‌کند که به طور غیرقابل‌کنترلی تکثیر شود. عواملی از جمله دیابت، ضعف سیستم ایمنی بدن، کمبود آهن، ایدز و کمبود ویتامین Bمنجر به برفک زبان می‌شوند.
در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر درباره برفک زبان می‌توانید مقاله لینک شده« برفک دهان؛ بررسی علل، راهکارهای درمان و پیشگیری» را مطالعه نمایید.
سیفلیس؛ بیماری عفونی مقاربتی
سیفلیس یک عفونت مقاربتی (STI) است که توسط باکتری ایجاد می‌شود. هنگامی که سیفلیس دهان را درگیر می‌کند، به صورت زخم در نوک زبان ظاهر می‌شود. زخم‌ها همچنین می‌توانند روی لب‌ها، لثه‌ها یا پشت دهان ظاهر شوند. ضایعات بدون درد معمولاً حدود 21 روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری ظاهر می‌شوند و ظاهری محکم و گرد دارند. اگر مشکوک هستید که زبان سفید شما به سیفلیس مرتبط است فوراً به دنبال درمان باشید.
کبد و سفیدی زبان؛ علامت هشداردهنده بیماری کبد
بیماری‌های کبدی از طریق معاینه زبان نیز قابل شناسایی است. هنگامی که کبد دچار مشکل می‌شود تعدادی علائم هشداری دارد که رنگ سفید زبان یکی از آنهاست. تحقیقات نشان داده‌اند که بین بیماری کبد و سفیدی زبان رابطه وجود دارد. اگر دچار سفیدی زبان شدید برای بررسی سلامت کبد خود، حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
داروها؛ سفیدی زبان به خاطر مصرف داروهای خاص
برخی از داروها می‌توانند منجر به سفیدی زبان شوند و به کاندیدیازیس دهان و لیکن پلان کمک کنند. داروهایی که می‌تواند منجر به سفیدی زبان شوند عبارت‌اند از:
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) برای فشار خون
- تحقیقات زیادی رابطه بین آنتی‌بیوتیک‌ها مانند مترونیدازول و سفیدی زبان پیدا کرده‌اند.
- درمان‌های سیتوتوکسیک که برای از بین بردن یا کند کردن رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
- عوامل سرکوب کننده سیستم ایمنی که به آرام کردن پاسخ‌های سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
اگر بعد از مصرف داروی خاصی سفیدی زبان را مشاهده کردید. با پزشک خود حتماً این نکته را مطرح کنید.
سفیدی زبان چگونه درمان می‌شود؟ درمان لکه های سفید روی زبان
زبان سفید اغلب در عرض چند هفته خود به خود ناپدید می‌شود. ابتدایی‌ترین روش درمان لکه های سفید روی زبان این است که با استفاده از یک مسواک نرم، به آرامی پوشش سفید را از روی زبانتان پاک کنید. می‌توانید از یک لیسه یا مسواک زبان استفاده نمایید.
از آنجایی که تجمع مواد غذایی در دهان یکی از علل سفیدی زبان است. روزانه باید مقدار زیادی آب بنوشید تا باکتری‌ها و مواد باقیمانده روی زبان از بین بروند. با این حال، اگر سفیدی زبان برای مدت طولانی ادامه داشت، یا می‌خواهید زودتر از شر آن خلاص شوید. بهتر است به دنبال درمان باشید. علت و درمان سفیدی زبان بسته به علائم متفاوت است. در ادامه به ارائه راهکارهای درمان بیماری‌های مرتبط با سفیدی زبان می‌پردازیم.
درمان لکوپلاکیا با جراحی
هیچ درمان جهانی برای لکوپلاکیا وجود ندارد. با توجه به علت اصلی این بیماری، نوع درمان تجویز خواهد شد. اگر در خانواده خود شخصی مبتلا به لکوپلاکیا است جهت چکاپ دوره‌ای حتماً به پزشک مراجعه نمایید. در برخی موارد، ممکن است جراحی برای برداشتن لکه‌های سفید از زبان انجام شود. در برخی دیگر، درمان ضروری نیست.
درمان زبان جغرافیایی با داروی ضد التهاب
درمان برای زبان جغرافیایی ضروری نیست. اگر از این حالت آزرده خاطر می‌شوید. پرهیز از غذاهایی که ممکن است زبان را تحریک کند و رعایت بهداشت دهان و دندان به کاهش علائم کمک می‌کند. در صورت وجود درد، می‌توان از داروهای ضد التهاب یا بی‌حس‌کننده استفاده کرد. برای مصرف دارو جهت بی حس کردن باید به پزشک مراجعه نمایید.
درمان برفک دهان با شوینده‌های دهانی
برفک دهان را همه افراد حتی نوزادان تجربه می‌کنند. از داروهای ضد قارچی برای درمان برفک دهان استفاده می‌شود، زیرا ناشی از یک قارچ است. داروهای ضد قارچی در اشکال مختلف مانند ژل یا شوینده‌های دهانی مایع یا قرص در دسترس هستند. جهت درمان برفک دندان ببینید که روش استفاده از کدام روش برای شما مناسب‌تر است.
مدارا کردن با لیکن پلان دهانی
در حال حاضر هیچ نوع روش درمانی برای لیکن پلان دهان پیدا نشده است. اگر دچار این بیماری هستید باید بدانید که بهترین درمان، مدیریت کردن آن است. ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است اجتناب از برخی غذاها یا استفاده از برخی محصولات بهداشت دهان و دندان را توصیه کنند. در موارد شدید، داروهایی که التهاب را کاهش می‌دهند یا سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند بهترین گزنه هستند.
درمان سفیدی زبان سیفلیس با آنتی‌بیوتیک
همان‌طور که اشاره کردیم سفلیس توسط باکتری ایجاد می‌شود. پس بهترین روش درمان آن استفاده از آنتی‌بیوتیک است. آنتی‌بیوتیک انتخابی معمولاً پنی سیلین است. در صورت ابتلا به سفلیس بیش از ۱ سال، ممکن است بیش از ۱ دوز آنتی‌بیوتیک لازم باشد. اگر به آنتی‌بیوتیک حساسیت دارید حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
رعایت بهداشت دهان و دندان برای جلوگیری از سفیدی زبان
گاهی اوقات ما هیچ کنترلی روی ایجاد زبان سفید نداریم. با این حال، این احتمال را می‌توان با حفظ بهداشت کافی دهان و دندان کاهش داد. یکی از راه‌های تمیز و سالم نگه داشتن زبان، داشتن یک روال بهداشت دهان و دندان است که هر روز باید انجام دهید:
- دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز با استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- روزانه از نخ دندان یا مسواک‌های بین دندانی برای تمیز کردن نواحی سخت در دسترس بین دندان‌ها استفاده کنید.
- هر روز زبان خود را با مسواک زبان تمیز نمایید.
- برای حذف ذرات باقیمانده غذا دهان‌شویه غرغره کنید.
- مقدار غذاها و نوشیدنی‌های شیرین یا اسیدی را که می‌خورید محدود کنید. سعی کنید یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی غذاهای تازه داشته باشید.
- اگر مسواک‌هایتان ساییده شده، هر سه ماه یا زودتر مسواک خود را تعویض نمایید.
- در صورت امکان از کشیدن سیگار خودداری کنید.
علاوه بر رعایت بهداشت دهان و دندان، مراجعه منظم به دندانپزشک می‌تواند در جلوگیری از ایجاد سفیدی زبان مؤثر باشد.
نگاهی کوتاه بر علت و درمان سفیدی زبان
در این مطلب از طب خونه به بررسی علت و درمان سفیدی زبان از جنبه‌های مختلف پرداختیم. به طور کلی سفیدی زبان اغلب بی ضرر است و می‌تواند ناشی از بهداشت نامناسب دهان یا چیزی به سادگی کم آبی بدن باشد. اما از سوی دیگر می‌تواند به دلیل چندین بیماری مانند سیفلیس، برفک دهان و لیکن پلان دهان ایجاد شود. از آنجایی که دلایل پزشکی متعددی برای سفیدی زبان وجود دارد، مراجعه به پزشک در صورتی که به خودی خود برطرف نشود، تشخیص و درمان مناسبی را برای شما به ارمغان می‌آورد.
امیدواریم این مطلب از طب خونه که درباره علت و درمان سفیدی زبان است، برای شما مفید باشد. اگر شما عزیزان تجربه‌ای در زمینه درمان سفیدی زبان دارید با ما در میان بگذارید.
سؤالات متداول
آیا سوراخ کردن زبان باعث سفیدی زبان می‌شود؟
اگر شما به تازگی زبان خود را سوراخ کرده‌اید، ممکن است یک پوشش سفید روی زبان خود مشاهده کنید. این رشد طبیعی باکتری است که می توانید با دهان‌شویه ضد قارچی مانند نیستاتین (Nystop) آن را کاهش دهید.
علت سفیدی زبان چیست؟
خیلی چیزها می‌توانند باعث سفیدی زبان شوند. به عنوان مثال: کم آبی بدن و بهداشت نامناسب دهان می‌تواند منجر به تجمع باکتری‌ها و سایر مواد زائد زبان شود که منجر به ایجاد یک پوشش سفید رنگ می‌شود. در موارد نادر، شرایط پزشکی مانند سیفلیس، برفک دهان یا لکوپلاکیا می‌تواند علت باشد.
زبان سفید چگونه درمان می‌شود؟
درمان سفیدی زبان به علت آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، سفیدی زبان خود به خود برطرف می‌شود. اگر علت سفیدی زبان بیماری است. در ابتدا باید آن بیماری تشخیص و درمان شود تا بتوان سفیدی زبان را درمان کرد.
