شکستن دندان آسیاب؛ از علائم تا راهکارهای موثر کاهش درد و درمان
شکستن دندان آسیاب معمولاً به دلیل پوسیدگی شدید، ضربه‌های ناگهانی یا ضعف ساختاری دندان رخ می‌دهد. دندان‌های آسیاب نقش مهمی در جویدن و آسیاب کردن غذا دارند و هرگونه آسیب به آنها، مستقیماً عملکرد دهان و سیستم گوارش را دچار اختلال می‌کند. شکستن دندان آسیاب می‌تواند با علائمی مانند: درد هنگام جویدن، حساسیت به سرما و گرما، یا گیر کردن غذا در محل شکستگی همراه باشد.
بسته به شدت و نوع شکستگی، درمان‌های مختلفی مانند ترمیم با کامپوزیت، روکش یا در نهایت کشیدن دندان پیشنهاد می‌شود. در این سری از مقالات مجله سلامت طب خونه قصد داریم به بررسی دلایل اصلی شکستن دندان آسیاب، علائم هشداردهنده، روش‌های درمانی موجود، هزینه‌ها و مراقبت‌های بعد از آن بپردازیم. مانند همیشه مهمان مقاله ما باشید تا در خصوص این موضوع جذاب بیشتر بدانید.
دلایل رایج شکستن دندان آسیاب چیست؟ بررسی علت شکستن دندان
شکستن دندان‌های آسیاب معمولاً به دلیل آسیب یا فشارهای شدید و ناگهانی وارد شده به بافت دندان رخ می‌دهد. بسیاری از افراد بدون هیچگونه علائم مشخص پس از بررسی دندانپزشکی متوجه شکستن دندان پوسیده یا شکسته شدن دیواره دندان پر شده می‌شوند. انتخاب مسیر درمانی صحیح تنها زمانی امکان‌پذیر است که علت شکستن دندان به درستی شناسایی شود.
در ادامه به دلایل رایج شکستن دندان آسیاب اشاره می‌کنیم:
- پوسیدگی عمیق و درمان نشده: پوسیدگی موجب شکنندگی مینا دندان و در نهایت شکستگی کامل آن می‌شود. بنابراین درمان سریع پوسیدگی مانع از شکستن دندان خواهد شد.
- سابقه پرشدن دندان: خارج شدن تدریجی مواد پر کننده دندان سبب ضعیف شدن دیواره و شکسته شدن دیواره دندان پر شده خواهد شد. ترمیم مجدد دندان‌های پر شده از شکستن آنها جلوگیری می‌کند.
- فشردن یا ساییدن دندان‌ها: دندان قروچه، خصوصاً در خواب، فشار زیادی به دندان وارد کرده و عامل مهمی در شکستن دندان پوسیده به شمار می‌رود. استفاده از نایت‌گارد در هنگام خواب از فشار روی دندان جلوگیری می‌کند.
- جویدن غذاهای سفت یا ضربه: خوردن ته‌دیگ، استخوان یا یخ باعث شکستگی دندان‌ها می‌شود.
نکته: در مجموع علت‌های متعددی در شکست دندان آسیاب نقش دارند که همگی با مراقبت و اصلاح عادات رفتاری قابل پیشگیری هستند. بررسی این دلایل و اقدام به موقع، از آسیب‌های جدی و هزینه‌بر جلوگیری خواهد کرد.
علائم شکستگی دندان آسیاب؛ بررسی نشانه‌های هشدار دهنده
شکستن دندان‌های آسیاب همیشه با دردهای شدید و واضح همراه نیست. در بسیاری از موارد، افراد بدون احساس درد تنها پس از بررسی عکس دندان یا مواردی مانند حساسیت و زبری سطح دندان متوجه شکستگی آن می‌شوند.
یکی از شایع‌ترین زمان های شکستگی دندان، شکستن دندان آسیاب در خواب است. پس از شکستن دندان آسیاب در خواب، فرد در هنگام صبح با درد و زخم ناشی از فشار لبه تیز دندان به گونه از خواب بیدار می‌شود. برای آشنایی بیشتر شما در ادامه به مهمترین علائم شکستگی دندان آسیاب اشاره می‌کنیم.
- درد هنگام جویدن غذا: هنگام فشار به دندان، درد شدید و تیزی احساس می‌شود. این علامت نشان‌دهنده آسیب به ساختار داخلی دندان است.
- حساسیت به دما: نوشیدن مایعات سرد یا گرم، با درد ناگهانی و شدید همراه است. این حالت معمولاً نشان دهنده ترک یا شکستگی نزدیک به پالپ دندان است.
- لبه تیز یا ناهموار دندان: زبان پس از برخورد با دندان، زبری یا برآمدگی احساس می‌کند. این حالت اولین نشانه فیزیکی ترک یا شکستگی دندان است.
- گیر کردن غذا بین دندان: فضای غیرعادی و زیاد ایجاد شده میان دندان‌ها، مانع تمیزی کامل می‌شود. باقی ماندن غذا باعث پوسیدگی و التهاب لثه خواهد شد.
- التهاب لثه اطراف دندان شکسته: تورم یا خونریزی بدون دلیل مشخص نشان دهنده شکستگی دندان آسیب است. این علامت معمولاً با شکستگی عمیق و درگیری ریشه همراه است.
نکته: در صورت بی توجهی به درمان سریع به دلیل بروز عفونت، نیاز به درمان‌های پیچیدهتری مانند عصب کشی خواهید داشت.
انواع شکستگی دندان آسیاب و نحوه تشخیص آنها
در حوزه درمان دندانپزشکی، شکستگی‌های دندان آسیاب دارای انواع مختلفی است. شناسایی دقیق نوع شکستگی‌های دندان آسیاب برای انتخاب روند درمان ضروری است. در ادامه به انواع شکستگی دندان به همراه روش‌های تشخیص آنها اشاره می‌کنیم.
| نوع شکستگی | توضیحات | روش تشخیص |
| ترک خوردگی سطحی مینای دندان | بدون درد یا با ناراحتی خفیف، محدود به مینای دندان | معاینه چشمی با نور مستقیم |
| شکستگی تاج دندان | قسمت بالایی دندان شکسته و حساس است | رادیوگرافی پری‌اپیکال و تست دما |
| ترک عمودی از ریشه | درد ممتد، التهاب لثه یا آبسه | CBCT و تست کوبه‌ای |
| شکستگی کامل دندان | دندان به چند بخش تقسیم شده | بررسی فیزیکی و عکس سه بعدی |
در صورتی که پس از شکستن دندان آسیاب بالا در خواب و یا شکستن دندان پس از سایر آسیب‌ها، نوع شکستگی به موقع تشخیص داده شده و روند درمان آغاز شود، احتمال بروز عوارضی مانند عفونت دندان کاهش پیدا خواهد کرد.
ترمیم دندان آسیاب شکسته چطور انجام می‌شود؟
ترمیم دندان آسیب دیده به محل و عمق شکستگی بستگی دارد. در بسیاری از موارد، افراد در مواجهه با شکستن دندان آسیاب تصور می‌کنند که کشیدن دندان تنها راه درمان است؛ اما در بیشتر موارد امکان ترمیم و نجات دندان وجود دارد. روند درمان شکستگی دندان شامل چند مرحله تخصصی است که باید توسط دندانپزشک باتجربه انجام شود.
مراحل ترمیم دندان آسیاب شکسته به صورت زیر است:
- بررسی نوع شکستگی: ابتدا نوع و محل شکستگی با معاینه و عکس برداری مشخص می‌شود. انتخاب روند درمان وابسته به نوع شکستگی است.
- عصب‌کشی در صورت آسیب به پالپ: اگر شکستگی به عصب دندان رسیده باشد، درمان ریشه نیز ضروری خواهد بود. درمان به موقع دندان مانع از ایجاد عفونت و درد مزمن خواهد شد.
- پرکردن و ترمیم تاج: قسمت آسیب دیده دندان با مواد کامپوزیت یا آمالگام ترمیم می‌شود. ترمیم تاج دندان، به زیبایی ظاهری و عملکرد دندان کمک خواهد کرد.
- قرار دادن روکش محافظ: برای دندان‌هایی که بخش زیادی از آنها از بین رفته، روکش دائمی قرار داده می‌شود. روکش مقاومت دندان را در برابر فشار و شکست مجدد افزایش می‌دهد.
نکته: در صورت عدم درمان به موقع دندان شکسته شده، به دلیل شکستگی بیشتر دندان ممکن است نیاز به روکش بخش بیشتری از دندان داشته باشید.
آیا شکستن دندان آسیاب همیشه با درد همراه است؟
در پاسخ به سوال پرتکرار بسیاری از افراد که آیا شکستن دندان آسیاب همیشه با درد همراه است؟ باید گفت خیر؛ همیشه درد به‌عنوان نشانه اصلی شکستن دندان مطرح نمی‌شود. در بعضی از موارد ترک و شکستگی دندان بدون احساس درد و حساسیت به دما است. در این شرایط فرد ممکن است تنها زبری یا ناهمواری را روی سطح دندان حس کند یا اینکه هنگام مسواک زدن متوجه تغییرات ظاهری دندان شود.
با رسیدن ترک یا شکستگی به لایه‌های عمیق‌تر دندان مانند عاج یا پالپ، دردهای تیز، ضربان‌دار و گاه مداوم احساس خواهد شد. در این مرحله حتی جویدن غذاهای نرم نیز با درد همراه است. در مواردی که ریشه آسیب دیده باشد، درد به صورت ممتد بوده و گاهی با سردرد یا درد در فک نیز همراه می‌شود.
توجه داشته باشید اگر درد یا حساسیت به دما وجود نداشته باشد نباید تصور کنید که آسیب دندان جدی نیست. بسیاری از شکستگی‌های خطرناک در مراحل اولیه بدون علامت هستند. تشخیص زودهنگام آسیب دندان در معاینات دوره‌ای اهمیت زیادی دارد.
چه زمانی باید دندان آسیاب شکسته را بکشیم؟
سوال متداول دیگر بسیاری از افراد دارای آسیب دندان این است که با دندان شکسته چه کنم؟ پاسخ سوال بستگی به شدت شکستگی دندان دارد. در اغلب موارد شکستگی دندان ترمیم می‌شود. کشیدن دندان معمولاً به عنوان آخرین راه حل برای زمانی که ترمیم یا حفظ دندان غیرممکن شده باشد؛ در نظر گرفته می‌شود.
اگر شکستگی تا ریشه دندان ادامه رسیده باشد و عصب نیز درگیر شده باشد، اغلب امکان حفظ دندان وجود ندارد. همچنین در صورتی که دندان عفونت شدید یا شکستگی چند تکه داشته باشد، دندانپزشک توصیه به کشیدن دندان خواهد کرد. برخی از بیماران نیز به دلیل تأخیر در مراجعه، ناگزیر به کشیدن دندان می‌شوند.
در چنین شرایطی باید برای جایگزینی دندان از روش‌هایی مانند ایمپلنت یا بریج استفاده شود. عدم جایگزینی سریع دندان، منجر به جابه‌جایی سایر دندان‌ها، تحلیل استخوان فک و حتی بروز مشکلات گوارشی خواهد شد.
مراقبت‌های بعد از ترمیم یا کشیدن دندان آسیاب شکسته
پس از ترمیم دندان شکسته مخصوصا درمان شکستن دندان پوسیده، رعایت برخی مراقبت‌ها ضروری است. دوره نقاهت پس از ترمیم یا کشیدن دندان تأثیر مستقیمی روی نتیجه درمان خواهد داشت. هرگونه سهل انگاری ممکن است باعث بازگشت مشکل یا ایجاد عوارض شدید مانند عفونت شود.
مراقبت‌های بعد از ترمیم یا کشیدن دندان آسیاب شکسته شامل موارد زیر است:
- اجتناب از مصرف غذاهای سفت: غذاهای سخت مانند ته دیگ یا یخ، فشار زیادی به دندان وارد می‌کنند. مصرف غذاهای نرم تا چند روز پس از درمان توصیه می‌شود.
- رعایت بهداشت دهان و دندان: استفاده از نخ دندان، مسواک نرم و دهان شویه ضدباکتری ضروری است. پاک سازی دقیق ناحیه درمان شده مانع از بروز عفونت خواهد شد.
- پرهیز از دخانیات: استعمال سیگار روند ترمیم را کند و خطر التهاب را افزایش می‌دهد. بهتر است تا زمان بهبودی کامل از مصرف هر نوع دخانیات خودداری شود.
- اجتناب از لمس یا تحریک ناحیه درمان شده: فشار دادن با زبان یا انگشت به محل ترمیم ممنوع است. تحریک ناحیه باعث ایجاد درد و آسیب به بافت تازه ترمیم شده خواهد شد.
نکته: در صورت احساس درد شدید و یا بروز عفونت سریعا با دندانپزشک خود مشورت کنید.
هزینه ترمیم و درمان دندان آسیاب شکسته چقدر است؟ بررسی عوامل تاثیرگذار روی هزینه نهایی
هزینه ترمیم دندان آسیاب شکسته تحت تأثیر عوامل متعددی مانند: نوع شکستگی، میزان آسیب و روش درمانی تعیین می‌شوند. درمان‌هایی مانند پرکردن سطحی دندان هزینه کمتری دارند و برای ترک‌های جزئی دندان مناسب هستند.
یکی دیگر از عوامل اثرگذار روی هزینه درمان، محل انجام درمان است. در کلینیک‌های دندانپزشکی شهرهای بزرگ، به دلیل تجهیزات پیشرفته، تعرفه‌ها بیشتر خواهد بود. استفاده از روکش‌های سرامیکی یا ایمپلنت‌های برند نیز قیمت نهایی را افزایش می‌دهد.
مهارت دندانپزشک، نوع ماده مصرفی و نیاز به عصب‌کشی یا روکش دائمی هم در تعیین هزینه ترمیم دندان آسیاب شکسته نقش کلیدی دارند. بهتر است پیش از شروع درمان، برآورد دقیق توسط پزشک ارائه شود تا تصمیم‌گیری آگاهانه انجام شود.
کلام آخر؛ شکستگی دندان آسیاب را جدی بگیریم
شکستن دندان‌های آسیاب، چه در خواب رخ دهد یا هنگام جویدن غذاهای سفت، علامت هشداردهنده‌ای از ضعف ساختاری دندان است. ترک‌ها و شکستگی‌های کوچک اگر به موقع تشخیص داده شوند، با درمان‌های ساده قابل ترمیم هستند. بی‌توجهی به شکستگی دندان‌های آسیاب می‌تواند منجر به عصب‌کشی یا نیاز به کشیدن دندان با پرداخت هزینه‌های بالا شود.
شناخت علائم هشداردهنده، رعایت مراقبت‌های بعد از درمان و اجتناب از عوامل خطرزا مانند: دندان‌قروچه و خوردن اجسام سخت، از شکستن دوباره دندان جلوگیری خواهد کرد. مشاوره منظم با دندانپزشک، کلید حفظ سلامت دندان‌های آسیاب و جلوگیری از درمان‌های پرهزینه و دردناک است.
سوالات متداول
1-آیا دندان آسیاب شکسته قابل ترمیم است؟
بله؛ اگر شکستگی محدود به قسمت تاج یا عاج باشد، معمولاً امکان ترمیم وجود دارد.
2-برای شکستن دندان آسیاب در خواب چه راهکاری وجود دارد؟
استفاده از نایت‌گارد یا محافظ دندان هنگام خواب از فشار زیاد روی دندان جلوگیری می‌کند.
3-آیا پس از شکستگی و کشیدن دندان آسیاب باید جای آن پر شود؟
بله؛ برای جلوگیری از تحلیل استخوان و جابه‌جایی دندان‌ها، ایمپلنت سریع دندان لازم است.
4-آیا ترک‌های سطحی ناشی از شکستگی دندان آسیبب هم نیاز به درمان دارند؟
در صورت احساس درد یا حساسیت، درمان ضروری است.
5- چقدر طول می‌کشد تا دندان آسیاب شکسته ترمیم شود؟
بسته به شدن شکستگی و نوع درمان، معمولاً بین یک تا دو جلسه زمان برای درمان کامل دندان لازم است.
