پوست پوست شدن دور ناخن یک مشکل رایج و کلافه‌کننده است. احتمالاً شما هم بارها خودتان را در حال کندن این پوست‌های خشک و آویزان دیده‌اید که نه تنها ظاهر ناخنتان را زشت می‌کند؛ بلکه گاهی با درد و خونریزی همراه است. اما علت پوست پوست شدن دور ناخن چیست؟ آیا فقط خشکی هوا مقصر است، یا این سوال در ذهنتان ایجاد میشود که کمبود کدام ویتامین باعث پوسته شدن اطراف ناخن میشود؟
در دنیای پرمشغله امروز که دست‌های ما دائماً با مواد شوینده، آب و ضدعفونی‌کننده‌ها در تماس هستند، حفظ سلامت کوتیکول‌ها به چالشی بزرگ تبدیل شده است. ما در این مطلب از مجله پزشکی طب خونه، قرار نیست فقط چند پماد برای پوست اطراف ناخن پیشنهاد دهیم. بلکه می‌خواهیم ریشه اصلی این عارضه را کشف کنیم؛ از نقش حیاتی کمبود ویتامین‌های ب گرفته تا عادات روزمره‌ای که به طور پنهانی به کوتیکول‌های شما آسیب می‌زنند. اگر به دنبال راهکاری قطعی و دائمی برای داشتن دست‌هایی زیبا و سالم هستید و می‌خواهید برای همیشه با پوست‌های آویزان خداحافظی کنید، این راهنمای کامل برای شما نوشته شده است.
پوست پوست شدن دور ناخن؛ ماهیت مشکل و اهمیت کوتیکول‌ها
پوست پوست شدن دور ناخن یک عارضه پوستی شایع است که در آن لایه بالایی پوست نازک و ظریف اطراف ناخن (کوتیکول و پَری‌اونیچیوم) خشک شده و شروع به کنده شدن می‌کند. این وضعیت می‌تواند از یک خشکی ساده و ظاهری گرفته تا زخم‌های دردناک و ریش ریش شدن پوست (آویزه ناخن) متغیر باشد.
پوست اطراف ناخن که به آن کوتیکول گفته میشود، بسیار بیشتر از یک بافت اضافی است. این لایه نازک، نقش یک سد محافظ طبیعی و ضدآب را ایفا می‌کند. کوتیکول، مرزی است که از ورود آب، باکتری‌ها و قارچ‌ها به بستر ناخن و ماتریکس (جایی که ناخن جدید تولید میشود) جلوگیری می‌کند. اگر این سد آسیب ببیند، نه تنها با مشکل پوسته پوسته شدن دور ناخن مواجه می‌شوید، بلکه خطر عفونت و التهاب (پارونیشیا) نیز افزایش می‌یابد.
چرا پوست دور ناخن پوسته پوسته میشود؟ 3 علت پوست پوست شدن دور ناخن
برای اینکه بتوانیم مشکل پوست پوست شدن دور ناخن را حل کنیم، اول باید ریشه آن را پیدا کنیم. اتفاق پوست پوست شدن دور ناخن اغلب ترکیبی از عوامل بیرونی و درونی است. درک این عوامل به شما کمک می‌کند تا درمان مناسب را انتخاب کنید و سریع‌تر به نتیجه مطلوب برسید.
۱. عوامل محیطی؛ عادات روزمره و آسیب‌های بیرونی
بیشتر اوقات، عامل اصلی این خشکی‌ها و آسیب‌ها خود ما هستیم. لایه بیرونی پوست یا همان کوتیکول، بسیار ظریف و حساس است. توجه داشته باشید که مهم‌ترین علت پوسته‌ریزی ناشی از عوامل محیطی است. محافظت از این سد دفاعی، اولین گام برای جلوگیری از پوست پوست شدن دور ناخن است.
- شستشوی زیاد دست: شستشوی مکرر، به ویژه با آب داغ، چربی طبیعی محافظ پوست (لیپیدها) را از بین میبرد. این چربی برای حفظ رطوبت پوست ضروری است. بدون آن، پوست سریعاً خشک و شکننده میشود.
- مواد شیمیایی قوی: استفاده از مواد شوینده خانگی، سفیدکننده‌ها یا استون بدون دستکش، پوست را به شدت تحریک می‌کند. این مواد ساختار پوست را تخریب کرده و آن را خشک و شکننده می‌سازند. در این میان، برای بسیاری از بانوان این سؤال پیش می‌آید که آیا لمینیت ناخن ضرر داره؟ بله، مواد اولیه و حلال‌های قوی می‌توانند کوتیکول‌ها را خشک کنند.
- خشکی هوا و سرما: در فصول سرد یا در محیط‌های خشک، پوست آب خود را سریع‌تر از دست می‌دهد. این کمبود رطوبت، موجب ترک خوردن و پوسته ریزی میشود.
- عادت‌های نادرست: کندن یا جویدن پوست اطراف ناخن، یک آسیب فیزیکی مستقیم و مکرر است. این کار راه ورود باکتری را باز کرده و می‌تواند منجر به عفونت و بدتر شدن وضعیت شود.
نکته کلیدی: استفاده از شوینده‌های با PH خنثی و فاقد سولفات برای شستن دست‌ها، می‌تواند تأثیر مخرب مواد شیمیایی را به حداقل برساند.
۲. کمبود ویتامین؛ کمبود کدام ویتامین باعث پوسته شدن اطراف ناخن میشود؟
گاهی اوقات ریشه مشکل در درون بدن شماست. کمبود برخی مواد مغذی ضروری، کیفیت تولید کراتین و سلامت پوست اطراف ناخن را به شدت پایین می‌آورد. به همین دلیل، پوست پوست شدن دور ناخن می‌تواند زنگ خطری برای وضعیت تغذیه شما باشد.
- ویتامین B7 (بیوتین): بیوتین برای تولید کراتین، پروتئین اصلی ناخن و پوست، حیاتی است. کمبود آن شایع نیست، ولی می‌تواند موجب خشکی، شکنندگی ناخن‌ها و پوسته ریزی شود. برای تأمین آن، مصرف غذاهای غنی مانند تخم مرغ، آجیل و آووکادو را فراموش نکنید.
- ویتامین B3 (نیاسین): نیاسین نقش مهمی در سلامت پوست و عملکرد سد دفاعی آن دارد. کمبود شدید آن می‌تواند منجر به بیماری‌های پوستی خاصی شود.
- روی (زینک): این ماده معدنی برای فرآیند ترمیم زخم و بازسازی سلولی پوست حیاتی است. کمبود روی باعث تضعیف سد دفاعی پوست شده و توانایی بدن برای التیام آسیب‌های کوچک کوتیکول را کاهش می‌دهد. منابع روی شامل گوشت قرمز، حبوبات و تخمه کدو هستند.
- کمبود آهن: کمبود آهن باعث اختلال در خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی کافی به نوک انگشتان میشود. ناخن‌های شکننده و پوست خشک، از نشانه‌های احتمالی کم‌خونی فقر آهن هستند.
در صورت مصرف مکمل‌های ویتامینی از جمله بهترین مولتی ویتامین برای ناخن، حتماً مقدار کافی آب بنوشید؛ زیرا برخی ویتامین‌های محلول در آب مانند ویتامین‌های گروه B برای جذب نیاز به آبرسانی مناسب دارند.
۳. بیماری‌های زمینه‌ای؛ عفونت‌ها و واکنش‌های آلرژیک جدی
در مواردی که خشکی صرفاً با مرطوب‌کننده‌ها برطرف نمی‌شود و با علائم دیگری همراه است، احتمال وجود بیماری زمینه‌ای بالاست. توجه به این علائم برای شروع درمان تخصصی ضروری است.
- درماتیت تماسی: این یک واکنش آلرژیک یا تحریکی به مواد خاصی مانند لاک، نیکل، چسب کاشت ناخن یا مواد بهداشتی است. درماتیت باعث قرمزی، خارش و پوسته‌ریزی میشود که به محض حذف ماده آلرژی‌زا، بهبود می‌یابد.
- اگزما و پسوریازیس: این بیماری‌های مزمن می‌توانند باعث التهاب، قرمزی و پوسته‌ریزی پایدار و مزمن شوند. این شرایط نیاز به تشخیص و درمان تحت نظر متخصص پوست دارند.
- عفونت قارچی و باکتریایی (پارونیشیا): اگر پوست اطراف ناخن گرم، متورم و دردناک باشد، یا ترشحات چرکی دارد، ممکن است عفونت قارچی یا باکتریایی باشد. این وضعیت خطرناک است و نشان می‌دهد سد دفاعی پوست کاملاً شکسته شده است. در این حالت، مراجعه فوری به پزشک الزامی است.
اگر سابقه حساسیت پوستی دارید، استفاده از محصولات «بدون عطر» و «هیپوآلرژنیک» ریسک درماتیت تماسی را به شدت کاهش می‌دهد.
درمان‌های مؤثر پوست پوست شدن دور ناخن؛ راهکارهای قطعی برای دست‌های سالم
خوشبختانه برای رفع مشکل پوسته پوسته شدن دور ناخن، راه‌حل‌های بسیار مؤثری وجود دارد. تمرکز اصلی ما روی بازگرداندن رطوبت، ترمیم سد دفاعی پوست و تقویت ساختار داخلی ناخن است. با رعایت این راهکارها، می‌توانید به طور مؤثر و سریع این عارضه را درمان کنید.
۱. رطوبت‌رسانی پیشرفته؛ راهکارهای طلایی مراقبت از کوتیکول
کلید درمان، آبرسانی مداوم و عمیق است. پوست این ناحیه به چربی و رطوبت بالا نیاز دارد تا بتواند سد محافظتی خود را بازسازی کند. همچنین، برای تقویت ساختار زیرین پوست، بسیاری از متخصصین در مورد فواید کلاژن برای ناخن و پوست اطراف آن توصیه‌هایی دارند.
| جدول نحوه رطوبت‌رسانی به کوتیکول | ||
| راهکار | نحوه عملکرد و دلیل اثربخشی | زمان استفاده |
| روغن کوتیکول | حاوی روغن‌های غلیظ و کوچک‌مولکول (مانند جوجوبا یا هسته انگور) است که بهتر از کرم دست معمولی جذب بافت کوتیکول می‌شوند. این روغن‌ها رطوبت را حبس می‌کنند. | حداقل روزی دو بار و پس از هر شستشو |
| پوشیدن دستکش شبانه | قبل از خواب، یک لایه ضخیم از پمادهای محافظ و حاوی چربی بالا (مانند وازلین یا پماد برای پوست اطراف ناخن مخصوص) روی دست‌ها بزنید. پوشیدن دستکش نخی روی آن، رطوبت را عمیقاً به پوست تزریق می‌کند. | هر شب قبل از خواب به مدت حداقل دو هفته |
| دستکش محافظ | استفاده از دستکش‌های لاستیکی با آستر نخی هنگام کار با آب، مواد شوینده قوی یا باغبانی این کار از تماس مستقیم مواد شیمیایی که چربی پوست را از بین می‌برند، جلوگیری می‌کند. | هنگام انجام تمام کارهای خیس یا شیمیایی |
نکته کلیدی: به توصیه متخصصین پوست، پس از استفاده از هرگونه مرطوب‌کننده یا روغن، به آرامی پوست اطراف ناخن را ماساژ دهید تا جریان خون در آن ناحیه تقویت شده و جذب مواد مغذی بهتر صورت گیرد.
۲. تقویت داخلی؛ نقش تغذیه و مکمل‌ها در پیشگیری از پوست پوست شدن دور ناخن
اصلاح رژیم غذایی یک اقدام اساسی و زیربنایی است که از بروز مجدد پوست پوست شدن دور ناخن جلوگیری می‌کند. بدن ما برای سلامت کامل پوست و ناخن، به مواد مغذی نیاز دارد. برای دانستن جزئیات بیشتر در این زمینه، خوب است بدانید برای خشکی پوست چه بخوریم.
- مصرف بیوتین: بیوتین (ویتامین B7) در تولید کراتین، پروتئین اصلی ناخن و پوست، نقشی کلیدی دارد. اگرچه کمبود آن نادر است، اما مکمل آن می‌تواند برای تقویت ناخن‌های شکننده و بهبود کیفیت پوست اطراف آن‌ها بسیار مؤثر باشد. قبل از شروع مصرف مکمل، حتماً با پزشک مشورت کنید.
- آبرسانی داخلی: هرگز اهمیت نوشیدن آب کافی را دست کم نگیرید. رطوبت پوست از درون تأمین میشود و کم آبی بدن می‌تواند یکی از دلایل پنهان خشکی و پوسته‌ریزی باشد. روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.
- ویتامین E و امگا ۳: غذاهای حاوی این مواد مغذی، مانند مغزها، ماهی‌های چرب (سالمون) و آووکادو، به حفظ انعطاف‌پذیری و چربی طبیعی پوست کمک می‌کنند. امگا ۳ خاصیت ضدالتهابی دارد و به ترمیم بافت آسیب‌دیده کمک می‌کند.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که استرس اکسیداتیو نیز می‌تواند بر سلامت کوتیکول تأثیر بگذارد؛ بنابراین گنجاندن آنتی‌اکسیدان‌ها (مانند ویتامین C) در رژیم غذایی نیز بسیار مفید است.
۳. درمان‌های طبیعی؛ درمان خانگی ریش شدن پوست اطراف ناخن با روش‌های سریع و کم‌هزینه
برای تسکین سریع درد، التهاب و خشکی، می‌توانید از مواد طبیعی و در دسترس استفاده کنید. این روش‌ها به عنوان یک درمان خانگی ریش شدن پوست اطراف ناخن بسیار محبوب و مؤثر هستند.
- روغن‌تراپی گرم: یکی از بهترین روش‌های ترمیم کوتیکول، گرم کردن ملایم روغن‌های طبیعی مانند روغن زیتون بکر یا روغن نارگیل و ماساژ آن بر روی پوست اطراف ناخن است. این گرما به جذب بهتر چربی کمک می‌کند و خاصیت نرم‌کنندگی فوق‌العاده‌ای دارد. این کار را ۱۰ دقیقه و هر شب انجام دهید.
- عسل و وازلین (ماسک شبانه): عسل یک مرطوب‌کننده و ضدباکتری طبیعی است. مخلوط کردن مقدار کمی عسل با وازلین و استفاده از آن به‌عنوان یک ماسک موضعی ضخیم شبانه، می‌تواند رطوبت پوست را به طور چشمگیری افزایش دهد و به بهبود زخم‌های کوچک کمک کند. ضمناً، خواص انسدادی وازلین در زمینه‌های دیگر مانند وازلین برای چروک پوست و زیر چشم نیز شناخته شده است.
- ژل آلوئه‌ورا: ژل آلوئه‌ورا خاصیت ضدالتهابی و خنک‌کننده دارد. استفاده از آن، قرمزی و تحریک پوست را کاهش می‌دهد و روند ترمیم را تسریع می‌بخشد.
نکته: همیشه مطمئن شوید که قبل از استفاده از هرگونه درمان خانگی، دست‌هایتان کاملاً تمیز و خشک باشند تا از ورود باکتری‌ها به پوست‌های آسیب‌دیده جلوگیری شود. برای جلوگیری از عوارض قبل از استفاده از هر روشی برای درمان پوسته شدن اطراف ناخن، با پزشک متخصص مشورت نمایید.
زمان مراجعه به پزشک درباره پوسته شدن اطراف ناخن؛ نادیده گرفتن علائم خطرناک ممنوع!
در بسیاری از موارد، مشکل پوست پوست شدن دور ناخن با رعایت نکات بهداشتی و رطوبت‌رسانی مداوم کاملاً برطرف میشود. با این حال، باید هوشیار باشید که این عارضه در برخی شرایط می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر یا عفونت باشد. اگر با وجود اجرای دقیق درمان‌های خانگی و روتین مراقبتی، وضعیت پوست شما بهبود نیافت یا علائم هشداردهنده‌ای ظاهر شد، زمان آن است که حتماً به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.
علائم عفونت جدی؛ عفونت باکتریایی یا قارچی
اگر پوست اطراف ناخنتان دچار درد شدید، قرمزی و تورم زیاد شده است، یا بدتر از آن، متوجه خروج چرک یا ترشحات زرد رنگ شدید، احتمالاً دچار عفونت باکتریایی یا قارچی (پارونیشیا) شده‌اید. این عفونت‌ها با کرم‌های معمولی رفع نمی‌شوند و به آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدقارچ تجویزی نیاز دارند.
توجه: به یاد داشته باشید که در صورت وجود عفونت، کندن پوست یا استفاده از لاک ناخن، وضعیت را بسیار بدتر می‌کند؛ پس سریعاً به دنبال تشخیص پزشکی باشید.
مقاومت به درمان خانگی؛ احتمال وجود بیماری مزمن پوستی!
اگر بعد از گذشت یک هفته از شروع روتین‌های مراقبتی و استفاده منظم از روغن‌ها و مرطوب‌کننده‌های قوی، همچنان مشکل پوسته پوسته شدن دور ناخن پابرجا بود، ممکن است ریشه آن یک بیماری مزمن پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس باشد که نیاز به تشخیص تخصصی دارد.
علائم سیستمی و عمومی؛ توجه به نشانه‌های دیگر
اگر همراه با پوسته‌ریزی، علائم عمومی دیگری مانند خستگی مفرط، ضعف، ریزش موی غیرعادی یا ناخن‌های قاشقی‌شکل را تجربه می‌کنید، باید برای بررسی کمبودهای تغذیه‌ای (مانند کم‌خونی فقر آهن یا کمبود ویتامین) آزمایش خون بدهید.
اشتباهات رایج؛ آنچه نباید برای مراقبت از کوتیکول‌ها انجام دهید!
یکی از دلایل شایع و قابل پیشگیری در پوست پوست شدن دور ناخن، عادت‌های اشتباه روزمره در مراقبت از دست‌هاست. در واقع، بسیاری از ما ناخواسته به پوست ظریف این ناحیه آسیب می‌رسانیم.
- کندن و دستکاری پوست آویزان: بزرگترین اشتباه، کندن یا گاز گرفتن پوست‌های خشک اطراف ناخن است. این عادت آسیب فیزیکی جدی به کوتیکول وارد می‌کند، باعث ایجاد زخم‌های کوچک و باز شدن راه برای ورود باکتری و قارچ میشود.
- بی‌توجهی به ابزار ناخن: استفاده از ابزارهای ناخن غیربهداشتی یا به‌اشتراک‌گذاشتن ناخن‌گیر و سوهان می‌تواند عامل انتقال باکتری‌ها و قارچ‌ها باشد. این میکروب‌ها می‌توانند باعث التهاب و بدتر شدن پوست پوست شدن دور ناخن شوند.
- خشکی مزمن و مداوم: بی‌توجهی به خشکی پوست یک اشتباه حیاتی است. تماس زیاد با مواد شوینده، شست‌وشوی مکرر دست‌ها و استفاده نکردن از مرطوب‌کننده مناسب، به‌تدریج چربی محافظ پوست را از بین میبرد.
نکته پایانی: مراقبت از ناخن‌ها یک روتین است، نه یک درمان مقطعی. اجتناب از این سه اشتباه کلیدی، تضمین می‌کند که سد دفاعی پوست شما همیشه قوی بماند.
جمع‌بندی نهایی؛ رمز دستانی سالم و زیبا
پوست پوست شدن دور ناخن مشکلی نیست که چاره نداشته باشد. همانطور که در این راهنما خواندید، کلید حل این معضل، درک ریشه آن است. چه مشکل از عوامل خارجی مانند شستشوی زیاد و استفاده از شوینده‌های قوی باشد، چه کمبودهای داخلی مانند ویتامین B7 (بیوتین)، راهکار همواره ترکیبی از محافظت و تقویت است. با اجتناب از کندن پوست‌های آویزان، استفاده مداوم از روغن کوتیکول، و تغذیه مناسب، می‌توانید به سادگی سد دفاعی پوست خود را ترمیم کنید.
به یاد داشته باشید که سلامت کوتیکول، نشانه‌ای از سلامت کلی بدن شماست. با رعایت این نکات ساده و کاربردی، دیگر نگران دست‌هایتان نخواهید بود و زیبایی ناخن‌هایتان تضمین میشود.
سؤالات متداول درباره پوست پوست شدن دور ناخن
چطور پوست‌های آویزان (ریش شده) را به‌درستی جدا کنیم؟
آن‌ها را با ناخن‌گیر استریل، نه با دست، از پایه جدا کنید و سپس فوراً روغن کوتیکول بزنید تا زخم نشود.
آیا آب استخر (کلر) می‌تواند عامل پوسته شدن باشد؟
بله، کلر یک ماده شیمیایی قوی است که چربی‌های محافظ پوست را از بین میبرد. پس از شنا، فوراً دست‌ها را با آب تمیز بشویید و مرطوب کنید.
علت پوسته شدن اطراف ناخن در کودکان چیست؟
در کودکان، شایع‌ترین دلیل مکیدن انگشت، تماس زیاد با آب دهان و بازی با خاک یا آب بدون دستکش است.
آیا رژیم‌های غذایی سخت تأثیری بر پوست پوست شدن دور ناخن دارند؟
بله، رژیم‌های غذایی نامتعادل و بسیار محدودکننده ممکن است باعث کمبودهای ناگهانی ویتامینی شوند که بر سلامت پوست و ناخن تأثیر می‌گذارد.
