باید و نبایدهای مصرف قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان

قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان تجویز می‌شود. گلوکوفاژ که نام تجاری آن متفورمین است به طور کلی به عنوان یک داروی خوراکی برای کمک به کنترل دیابت استفاده می‌شود. اما می‌تواند در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز موثر باشد.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا تنبلی تخمدان یکی از علل شایع عدم تخمک‌گذاری و ناباروری در زنان است. در این بیماری فرایند تخمک گذاری به طور منظم صورت نمی‌کنند و دوره‌های قاعدگی نامنظم هستند.

در این این مقاله از  طب خونه قصد داریم اطلاعات بیشتری درباره قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان در اختیار شما قرار دهیم و کاربرد و همچنین عوارض مصرف آن را شرح دهیم. اگر در مصرف این دارو دچار شبهه شده‌اید خواندن این نوشتار می‌تواند در بالا بردن سطح آگاهی شما موثر باشد.

چرا برای تنبلی تخمدان باید از قرص گلوکوفاژ استفاده کرد؟

قرص متفورمین (با نام تجاری گلوکوفاژ) یکی از روش‌های مؤثر در درمان مشکلات تخمک‌گذاری در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است. این دارو با بهبود حساسیت به انسولین، کاهش سطح قند خون و تنظیم هورمون‌ها، به کنترل علائم این بیماری کمک می‌کند.

تنبلی تخمدان معمولاً با علائمی مانند پریود نامنظم، خونریزی شدید قاعدگی، ناباروری، دیابت بارداری و رشد موهای زائد همراه است. از آنجایی که این علائم ممکن است ناشی از عوامل دیگری نیز باشند، قبل از مصرف گلوکوفاژ لازم است با پزشک مشورت کنید و در صورت تجربه خونریزی‌های نامنظم از پزشک خود بپرسید «دیر شدن عادت ماهانه تا چند روز طبیعی است». تشخیص دقیق پزشک، اولین و مهم‌ترین گام در تعیین نیاز به مصرف این دارو است.

فرآیند قبل از درمان تنبلی تخمدان با مصرف  گلوکوفاژ؛ آزمایش‌های مورد نیاز

باید توجه داشته باشید قبل از مصرف گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان ابتدا باید چندین آزمایش برای بررسی سلامت عمومی انجام دهید که عبارتند از:

• LHو FSH
• استرادیول
• DHEAS
• تستوسترون
• 17-OHP
• پرولاکتین
• هورمون محرک تیروئید (TSH)
• تست‌های عملکرد کلیه (BUN، کراتینین)
• تست‌های عملکرد کبد (AST، ALT، و LDH)

برخی از پزشکان قند خون ناشتا و سطح انسولین ناشتا را برای محاسبه نسبت گلوکز ناشتا به انسولین انجام می‌دهند. این آزمایش معیاری برای مقاومت به انسولین است و در برخی از زنان مبتلا به بیماری تخمدان پلی کیستیک وجود دارد.

درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک با گلوکوفاژ؛ دوز و پروتکل مصرفی

متفورمین در دوزی تجویز می‌شود که فرد بتواند آن را تحمل کند. اکثر افراد می‌توانند 500 میلی‌گرم در سه بار در روز را تحمل کنند. با این وجود رسیدن به مصرف ایمن دوز نیاز به مصرف گام به گام دارد به این شکل که:

• متفورمین را با 500 میلی‌گرم یک بار در روز شروع می‌کنید، بعد از یک هفته این مقدار را دو بار در روز و بعد از یک هفته دیگر همین مقدار را به 3 بار در روز افزایش می‌دهید.
• توجه داشته باشید اگر دوز 3 بار در روز به دلیل عوارض جانبی قابل تحمل نباشد، در دوز دو بار در روز باقی می‌مانید. موثرترین دوز گلوکوفاژ برای PCOS به طور کلی 500 میلی‌گرم 3 بار در روز است.

توجه به این نکته ضروری است که اگر متفورمین منجر به تخمک‌گذاری و پریودهای منظم نشود، گام بعدی اغلب اضافه کردن کلومیفن به رژیم است.

به خاطر داشته باشید بهترین زمان مصرف متفورمین برای کیست تخمدان معمولاً به توصیه پزشک بستگی دارد، اما معمولاً دارو با غذا مصرف می‌شود تا از عوارض گوارشی مانند تهوع و درد معده جلوگیری کند. برخی پزشکان توصیه می‌کنند که متفورمین در دو یا سه وعده روزانه، به همراه وعده‌های غذایی مصرف شود. همیشه بهتر است طبق دستور پزشک و برنامه درمانی مشخص شده، دارو را مصرف کنید.

آیا مصرف  قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان با سایر داروها تداخل دارد؟

قبل از استفاده از گلوکوفاژ درباره داروهای تجویزی یا بدون نسخه (OTC)، ویتامین‌ها، مواد معدنی، محصولات گیاهی و سایر مکمل‌هایی که استفاده می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.

اگر از یک مهارکننده کربنیک انیدراز، مانند زونیزامید (Zonegran)، استازولامید (Diamox) یا متیمازول استفاده می‌کنید قبل از مصرف قرص گلوکوفاژ  با پزشک صحبت کنید.

مصرف داروهایی برای درمان دیابت، به ویژه انسولین یا داروهایی که سطح انسولین شما را افزایش می‌دهند  ممکن است با مصرف گلوکوفاژ  تداخل داشته باشد.

بسیاری از داروهای دیگر می‌توانند قند خون شما را افزایش دهند و در اثر متفورمین اختلال ایجاد کنند. قبل از شروع یا توقف سایر داروها در حین مصرف گلوکوفاژ، با داروساز یا پزشک خود صحبت کنید. در این مواقع ممکن است لازم باشد سطح قند خون خود را با دقت بیشتری کنترل کنید.

آیا مصرف  قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان با غذاها یا نوشیدنی‌ها تداخل دارد؟

هیچ اثر متقابل شناخته شده‌ای بین متفورمین و غذاها یا نوشیدنی‌ها وجود ندارد، اما الکل می‌تواند خطر اسیدوز لاکتیک را افزایش دهد. مشخص نیست که آیا نوشیدن الکل به روش‌های دیگری بر متفورمین تأثیر می‌گذارد یا خیر، اما الکل ممکن است بر سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت تاثیر بگذارد و با اثر متفورمین تداخل داشته باشد.

چه کسانی نباید از متفورمین استفاده کنند؟ بیماران کلیوی به گوش باشید!

قرص متفورمین بهترین قرص برای تنبلی تخمدان است با این حال برخی افراد نباید از این قرص استفاده کنند. افرادی که به هر یک از موارد زیر حساسیت دارند نباید متفورمین مصرف کنند:

• متفورمین
• فورتامت
• گلومتزا

افراد با شرایط پزشکی زیر نیز مجاز به مصرف  قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان نیستند:

• اگر کلیه‌های شما آنطور که باید کار نمی‌کنند، نباید از قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان استفاده کنید.
• متفورمین نباید در افراد مبتلا به اسیدوز متابولیک حاد یا مزمن (زمانی که تعادل شیمیایی اسیدها و بازها در خون از بین می‌رود) استفاده شود.
• اگر سابقه اسیدوز متابولیک یا کتواسیدوز دیابتی دارید، یا به بیماری کلیو مبتلا هستید یا بوده‌اید قبل از   قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان به پزشک خود اطلاع دهید.

به طور کلی قبل از استفاده از این دارو باید در مورد علائم و بیماری‌های زمینه‌ای با پزشک خود صحبت کنید. توجه داشته باشید داروهایی که برای این بیماری‌ها مصرف می‌شوند با داروی متفورمین تداخل دارند.

نکاتی که باید قبل از قرص گلوکوفاژ، بهترین قرص برای تنبلی تخمدان بدانید

باید توجه داشته باشید که مصرف قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان باید طبق دستور پزشک و در دوز خاص شما مصرف شود، از این رو قبل از مصرف، درباره میزان دوز مورد نیاز با پزشک صحبت کنید. در ادامه نکاتی که باید در حین مصرف قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان رعایت کنید، آورده شده است:

• از مصرف قرص گلوکوفاژ خودداری کنید مگر اینکه توسط یک پزشک متخصص برای شما تجویز شده باشد.
• قرص گلوکوفاژ را با افراد دیگر به اشتراک نگذارید، حتی اگر آنها شرایطی مشابه شما داشته باشند. مصرف این قرص ممکن است به آنها آسیب برساند.
• برای کمک به کاهش احتمال ناراحتی معده، قرص گلوکوفاژ را همراه غذا مصرف کنید. انواع خاصی از متفورمین باید همراه با وعده غذایی عصر مصرف شوند. از داروساز یا پزشک خود در مورد بهترین روش مصرف دارو بپرسید.
• اگر قرص گلوکوفاژ به شکل مایع مصرف می‌کنید، از یک دستگاه اندازه‌گیری دقیق برای اندازه‌گیری دوز خود استفاده کنید. قاشق خانگی وسیله اندازه گیری دقیقی نیست و ممکن است باعث شود دوز اشتباه مصرف کنید. از داروساز خود بخواهید دستگاه اندازه‌گیری مناسب را به شما توصیه کند.
• اگر یک فرم خاص از قرص گلوکوفاژ مصرف می‌کنید، ممکن است گاهی متوجه چیزی در مدفوع خود شوید که شبیه قرص است. این مورد طبیعی است و نباید باعث نگرانی شود.
• قرص گلوکوفاژ را نجوید، برش ندهید یا خرد نکنید، آنها باید به طور کامل بلعیده شوند.
• قرص گلوکوفاژ می‌تواند باعث تخمک‌گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان) شود، اگر یائسگی را طی نکرده‌اید، مصرف این قرص می‌تواند شانس باردار شدن شما را افزایش دهد.
• در مورد نحوه پیشگیری، تشخیص و مدیریت قند خون پایین (هیپوگلیسمی)، قند خون بالا (هیپرگلیسمی) و مشکلات مرتبط با دیابت با پزشک خود صحبت کنید.
• افرادی که 65 سال یا بالاتر هستند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای برخی از عوارض جانبی متفورمین باشند. اگر در این گروه سنی هستید، با پزشک خود در مورد خطرات خود صحبت کنید.
• میزان دوز مصرفی را به صورت خودسرانه تغییر ندهید.
• به پزشک خود در مورد تمام شرایط سلامتی خود و هر گونه داروهای تجویزی یا بدون نسخه (OTC)، ویتامین‌ها، مواد معدنی، محصولات گیاهی و سایر مکمل‌هایی که استفاده می‌کنید، اطلاع دهید. این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند تا تشخیص دهند که آیا متفورمین برای شما مناسب است یا خیر.
• هنوز اثر منفی مصرف قرص گلوکوفاژ بر جنین مشخص نیست. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک به شما توصیه می‌کند که آیا باید در دوران بارداری یا تلاش برای باردار شدن، قرص گلوکوفاژ مصرف کنید یا خیر.
• با مصرف قرص گلوکوفاژ این ماده وارد شیر مادر می‌شود، اما اثرات آن بر روی نوزاد یا تولید شیر مشخص نیست. اگر شیر می‌دهید یا قصد شیردهی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.

به خاطر داشته باشید برخی از شرایط که باعث افزایش استرس در بدن شما می‌شوند، مانند تب، ضربه (مانند تصادف رانندگی)، عفونت یا جراحی، می‌توانند مقدار داروهای دیابتی که برای کنترل دیابت خود نیاز دارید را تغییر دهند. در صورت داشتن هر یک از این شرایط با پزشک خود صحبت کنید تا تصمیم بگیرید که آیا داروی شما نیاز به تغییر دارد یا خیر.

خطرات و عوارض مصرف متفورمین(گلوکوفاژ)

مانند عوارض قرص اورژانسی بر پریود مصرف گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان در حدود 25 درصد از زنان عوارض جانبی ایجاد می‌کند که ممکن است شامل ناراحتی شکمی، گرفتگی عضلات، اسهال و حالت تهوع باشد. عوارض جانبی ممکن است آنقدر شدید باشد که فرد را مجبور به قطع داروی گلوکوفاژ کند. با این حال تا به این لحظه هیچ گونه عارضه جدی ناشی از درمان گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان گزارش نشده است.

شایع ترین عوارض مصرف گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان

شایع‌ترین عوارض جانبی گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان در ادامه ذکر شده است. اگر هر یک از این عوارض جانبی را تجربه کردید به پزشک مراجعه کنید:

• اسهال
• حالت تهوع یا استفراغ
• احساس نفخ
• احساس ضعف یا خستگی غیرمعمول
• معده درد، ناراحتی معده، سوزش سر دل
• سردرد
• یبوست
• تغییر در طعم اشیا یا طعم فلزی
• عفونت در بینی یا گلو، گلودرد، یا علائم سرماخوردگی معمولی

ممکن است عوارض جانبی دیگری از متفورمین وجود داشته باشد که در اینجا ذکر نشده است. اگر فکر می کنید که یک عارضه جانبی دارویی دارید، با پزشک مراجعه کنید.

عوارض جانبی جدی مصرف گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان

عوارض جانبی جدی مصرف گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان کمتر شایع است. اما در صورت بروز باید به سراغ اقدامات برای درمان آن‌ها باشید. از جمله عوارض مصرف گلوکوفاژ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

واکنش‌های آلرژیک شدید و لزوم توقف مصرف دارو

 مصرف گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شود که می‌تواند جدی باشد. اگر هر یک از علائم واکنش آلرژیک جدی زیر را دارید، مصرف متفورمین را متوقف کنید و فورا کمک بگیرید.

• مشکلات تنفسی یا خس خس سینه
• ضربان قلب
• تب یا احساس بیماری عمومی
• غدد لنفاوی متورم
• تورم صورت، لب ها، دهان، زبان یا گلو
• مشکل در بلع یا گرفتگی گلو
• خارش، بثورات پوستی یا برجستگی‌های قرمز کم رنگ روی پوست به نام کهیر
• حالت تهوع یا استفراغ
• سرگیجه، احساس سبکی سر یا غش کردن
• گرفتگی معده
• درد مفاصل

مصرف گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شدید شود. اگر علائمی مانند مشکلات تنفسی، تورم صورت، خارش پوست، حالت تهوع یا سرگیجه را مشاهده کردید، فوراً مصرف دارو را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.

اسیدوز لاکتیک یا تجمع اسید لاکتیک در خون همراه با درد عضلانی

گلوکوفاژ ممکن است باعث اسیدوز لاکتیک (تجمع اسید لاکتیک در خون) شود که می‌تواند جدی باشد. اگر هر یک از علائم اسیدوز لاکتیک زیر را دارید، مصرف گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان را متوقف کنید و فوراً کمک بگیرید.

• احساس بیماری عمومی
• درد عضلانی
• دشواری در تنفس
• خواب آلودگی
• درد معده

گلوکوفاژ می‌تواند باعث اسیدوز لاکتیک شود که به تجمع اسید لاکتیک در خون منجر می‌شود و علائمی چون درد عضلانی، دشواری در تنفس و خواب آلودگی ایجاد می‌کند. در صورت بروز این علائم، باید مصرف دارو را متوقف کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید.

کاهش ویتامین B12 و احساس ضعف و سرگیجه

متفورمین ممکن است باعث کاهش سطح ویتامین B12 در خون شود که می‌تواند منجر به کم خونی (سطح پایین گلبول‌های قرمز خون) شود. در این مواقع پزشک شما احتمالاً از آزمایشات آزمایشگاهی برای بررسی سطح ویتامین B12 و کم خونی شما تجویز می‌کند. اگر هر یک از علائم کم خونی زیر را دارید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

• ضعف یا خستگی غیرمعمول
• دست و پاهای سرد
• ضربان قلب سریع یا غیر طبیعی
• پوست رنگ پریده یا مایل به زرد
• سرگیجه، سبکی سر، یا احساس اینکه در شرف غش هستید
• تنگی نفس

کاهش سطح ویتامین B12 به دلیل مصرف متفورمین می‌تواند منجر به کم خونی و علائمی مانند ضعف، سرگیجه و تنگی نفس شود. در صورتی که چنین علائمی را تجربه کردید، لازم است به پزشک خود مراجعه کرده و آزمایش‌های لازم را انجام دهید.

کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) و نیاز به تغییر دوز مصرف

هنگامی که گلوکوفاژ همراه با انسولین یا سایر داروهایی که قند خون را با افزایش سطح انسولین بدن کاهش می‌دهند، استفاده می‌شود، می‌تواند باعث هیپوگلیسمی (قند خون پایین) شود. در صورت مصرف با متفورمین، ممکن است نیاز به تغییر دوز سایر داروها باشد. اگر هر یک از علائم قند خون پایین را دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

• سردرد
• بدخلقی یا اضطراب
• گرسنگی
• سرگیجه یا گیجی
• تاری دید
• گفتار نامفهوم
• عرق کردن
• احساس لرزش یا لرزش
• ضربان قلب سریع
• تشنج

در این قسمت به تمامی عوارض مصرف قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان اشاره کردیم. باید توجه داشته باشید که گاهی این عوارض ممکن است به عنوان یک ناراحتی سطحی قلمداد شود، اگر علائم شما ادامه‌دار بود یا به طور فزاینده‌ای پیشرفت کرد حتما به پزشک مراجعه کنید.

گلوکوفاژ داروی کاهنده قند خون، اما موثر درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

متفورمین (گلوکوفاژ) به عنوان یک داروی کاهنده قند خون، در درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نقش مؤثری دارد. این دارو با بهبود حساسیت به انسولین، کاهش سطح انسولین خون و تنظیم تخمک‌گذاری، می‌تواند به بهبود علائم تنبلی تخمدان مانند نامنظمی قاعدگی، مقاومت به انسولین و مشکلات متابولیکی کمک کند. همچنین، برخی مطالعات نشان داده‌اند که  قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان می‌تواند در کاهش وزن و بهبود باروری در زنان مبتلا به PCOS مؤثر باشد، اما تأثیر آن در مقایسه با سایر درمان‌ها همچنان نیازمند بررسی‌های بیشتری است.

سوالات متداول در مورد مصرف  قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان

اگر به طور تصادفی از متفورمین بیش از حد استفاده کنیم چه کار باید انجام دهیم؟

اگر شما یا شخص دیگری بیش از حد متفورمین مصرف کرده‌اید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

اگر یک دوز مصرف  قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان را فراموش کرده باشیم باید چکار کنیم؟

اگر یک نوبت را فراموش کردید، دوز بعدی خود را همانطور که معمولاً مصرف می‌کنید مصرف کنید، از مصرف دوز یا دوز اضافی خودداری کنید.

چه زمانی بعد از مصرف  قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان رابطه جنسی داشته باشیم؟

شما باید در مورد احتمال تخمک‌گذاری و نیاز به آمیزش منظم (حدوداً هر 2 تا 3 روز) مشاوره شوید تا شانس بارداری را به حداکثر برسانید. همچنین باید تقویم قاعدگی، ثبت روزهای خونریزی قاعدگی و آمیزش را داشته باشید.