پوسیدگی دندان کودکان؛ اطلاعات مهمی از جلوگیری تا علل و روش‌های درمان
کودکان از جمله آسیب‌پذیرترین افراد در برابر پوسیدگی دندان هستند. اگرچه پوسیدگی دندان در بین کودکان رایج است؛ مهم است که نقش خود را به عنوان والدین برای محافظت از دندان‌های کودکان خود انجام دهید. کودکان نه تنها به دندان‌های خود نیاز دارند تا بتوانند غذای خود را بخورند و از یک رژیم غذایی متعادل و مغذی لذت ببرند؛ بلکه دندان‌های شیری به‌عنوان مکان‌هایی برای دندان‌های دائمی نیز عمل می‌کنند. با این مطلب از طب خونه همراه باشید تا با علت پوسیدگی دندان کودکان و راه‌های درمان آشنا شوید. خواندن این مطلب را به همه والدین پیشنهاد می‌دهیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
پوسیدگی دندان در کودکان به چه معناست؟
پوسیدگی دندان، شکسته شدن یا از بین رفتن مینای دندان (سطح سخت بیرونی دندان) است. پوسیدگی دندان می‌تواند منجر به حفره‌هایی در دندان شود. حفره‌ها سوراخ‌هایی در دندان هستند. در صورت عدم درمان، حفره‌ها با گذشت زمان بزرگ‌تر می‌شوند. حفره می‌تواند به عمق دندان، جایی که انتهای عصب در آن قرار دارد، برسد و منجر به درد و حساسیت گردد.
علت پوسیدگی دندان کودکان چیست؟ مهمترین علل پوسیدگی دندان در کودکان
پوسیدگی دندان توسط باکتری‌ها و چیزهای دیگر ایجاد می‌شود. زمانی که غذاهای حاوی کربوهیدرات (قند و نشاسته) روی دندان باقی می‌مانند، پوسیدگی دندان اتفاق می‌افتد. این‌گونه غذاها شامل شیر، نوشابه، کشمش، آب‌نبات، کیک، آب‌میوه، غلات و نان است. باکتری‌هایی که به طور معمول در دهان زندگی می‌کنند، این غذاها را تغییر می‌دهند و اسید می‌سازند. ترکیب باکتری‌ها، غذا، اسید و بزاق ماده ای به نام پلاک را تشکیل می‌دهد که به دندان‌ها می‌چسبد. با گذشت زمان، اسیدهای ساخته شده توسط باکتری‌ها مینای دندان را از بین می‌برند و باعث ایجاد حفره می‌شوند.
مهمترین علت پوسیدگی دندان دائمی کودکان داشتن رژیم غذایی قندی است. همه کودکان در دهان خود باکتری دارند؛ بنابراین همه کودکان در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند. اما موارد زیر ممکن است خطر پوسیدگی دندان را در کودک شما افزایش دهد:
- موجود بودن سطوح بالای باکتری‌هایی که باعث ایجاد حفره می‌شوند
- داشتن رژیم غذایی سرشار از قند و نشاسته
- منبع آبی که دارای فلوراید محدود یا بدون فلوراید است
- بهداشت ضعیف دهان و دندان
- جریان بزاق کمتر از حد معمول
توجه داشته باشید که مینای دندان‌های شیری نرم‌تر و نازک‌تر از دندان‌های بزرگسال است؛ بنابراین آنها راحت‌تر و سریع‌تر دچار پوسیدگی می‌شوند. برخی از والدین تصور می‌کنند که قطره آهن باعث پوسیدگی دندان می‌شود. این تصور اشتباه است. برای کسی اطلاعات بیشتر مطلب «آیا مصرف آهن باعث پوسیدگی یا سیاه شدن دندان و زبان می‌شود؟» را با دقت مطالعه نمایید.
چرا بیشتر کودکان دچار پوسیدگی دندان می‌شوند؟ علت پوسیدگی دندان در کودکان نوپا
کودکان خردسالی که دندان‌های زرد و متلاشی شده دارند نشانه‌ای از پوسیدگی دندانی در اوایل دوران کودکی است. پوسیدگی بیشتر در نوزادان یا کودکان نوپا رخ می‌دهد. مهمترین علل شیوع پوسیدگی دندان در کودکان نوپا عبارت است از:
- مهمترین علت پوسیدگی دندان کودک 18 ماهه این است که با مکیدن شیشه شیر پر از مایع شیرین به خواب می‌رود.
- پوسیدگی دندان جلو کودک دو ساله به خاطر عدم رعایت بهداشت دهان و شیردهی بر حسب تقاضای طولانی‌مدت (بیش از یک سال) است.
خوردن تنقلات مکرر و داشتن رژیم غذایی سرشار از قند نیز می‌تواند به پوسیدگی دندان کمک کند. زیرا زمان کمتری بین غذا خوردن وجود دارد تا دندان‌ها پس از حملات اسید پلاک بهبود یابند.
زمان شروع پوسیدگی دندان؛ آیا دندان‌های شیری هم خراب می‌شوند؟
پوسیدگی می‌تواند به محض ظاهر شدن اولین دندان‌ها در دهان شروع شود. علائم سفید روی سطح دندان نزدیک به خط لثه نشانه اولیه پوسیدگی دندان است. در این مرحله اولیه نقطه سفید، فرایند پوسیدگی را می‌توان با استفاده از فلوراید متوقف یا معکوس کرد.
اگر درمان نشود می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و به سوراخی تبدیل شود که به درمان دندان نیاز دارد. این مرحله پیشرفته‌تر پوسیدگی ظاهری زرد مایل به قهوه‌ای یا سیاه روی دندان‌ها خواهد داشت.
راه‌های جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان کودک؛ 4 کلید طلایی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان
برای بسیاری از والدین این سؤال مطرح می‌شود که «آیا امکان جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان وجود دارد؟ برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان چه کنیم؟» بهترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان، رعایت بهداشت دهان و دندان و رژیم غذایی سالم با مصرف محدود غذاها و نوشیدنی‌های شیرین است.
پیروی از یک رژیم غذایی متعادل یکی از اولین کارهایی است که والدین می‌توانند برای محافظت از دندان‌های کودک نوپا در برابر پوسیدگی دندان انجام دهند. وعده‌های غذایی مغذی که تعادل سالمی را بین تمام گروه‌های غذایی اصلی ایجاد می‌کنند، همیشه بهترین هستند. در صورت امکان، نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های شیرین را به حداقل برسانید. وقتی کودک شما غذاهای شیرین کمتری می‌خورد، سوخت کمتری برای باکتری‌های موجود در دهان او وجود دارد.
حتماً دندان‌های کودک خود را هر شب مورد بررسی قرار دهید. در صورت مشاهده هرگونه علائم پوسیدگی دندان سریع با دندانپزشک متخصص اطفال قرار ملاقات تنظیم نمایید. دندانپزشک بعد از بررسی علت، شدت و نوع پوسیدگی دندان از روش‌های مختلف جهت درمان پوسیدگی دندان کودکان استفاده می‌کند. شایع‌ترین راه‌های جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان کودک عبارت‌اند از:
1) فلوراید؛ بهترین دفاع‌ها در برابر پوسیدگی زودرس دندان
فلوراید یکی از بهترین دفاع‌ها در برابر پوسیدگی زودرس دندان است. طبق گفته مؤسسه ملی تحقیقات دندانپزشکی و جمجمه صورت، فلوراید مزایای زیر را در پی دارد:
- فلوراید حتی می‌تواند پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه معکوس کند.
- از بین رفتن مواد معدنی را کند می‌کند.
- مینای دندان را بازسازی و تقویت می‌نماید.
- همچنین از فعالیت باکتری‌های موجود در دهان که اسید تولید می‌کنند و باعث پوسیدگی دندان می‌شوند؛ جلوگیری می‌کند.
با نوشیدن آب حاوی فلوراید می‌توانید مطمئن شوید که خود و خانواده‌تان مقدار کافی فلوراید دریافت می‌کنید. بسیاری از شهرها منبع آب عمومی خود را حاوی فلوراید کرده‌اند. به گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، نوشیدن آب حاوی فلوراید خطر پوسیدگی دندان را در کودکان 20 تا 40 درصد کاهش می‌دهد.
یکی دیگر از راه‌های محافظت از دندان‌هایشان استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید است که به محافظت در برابر تشکیل پلاک و جرم کمک می‌کند. بهترین نوع خمیر دندان مناسب برای کودکان را از متخصص دندانپزشک اطفال جویا شوید.
2) سیلانت؛ کاهش خطر پوسیدگی در کودکان نوپا
سیلانت‌ها راه دیگری برای کاهش خطر پوسیدگی در کودکان نوپا هستند. این شیارها روی سطوح جونده دندان‌های عقبی آنها مکان بسیار خوبی برای پنهان شدن باکتری‌ها و پلاک‌های ایجادکننده حفره است. سیلانت یک پوشش محافظ است که روی این شیارها (به نام حفره‌ها و شکاف‌ها) اعمال می‌شود تا از این اتفاق جلوگیری کند و خطر پوسیدگی دندان کودک نوپا را محدود نماید.
3) عادات بهداشت دهان و دندان؛ مؤثرترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان
به محض مشاهده علائم دندان درآوردن نوزاد، رعایت بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید. مسواک زدن مؤثرترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان است. شما باید برای کودک نوپایتان مسواک بزنید تا زمانی که او به اندازه کافی بزرگ شود که بتواند خودش این کار را انجام دهد. اطمینان حاصل کنید که تمام سطوح دندان، به خصوص سطوح جویدنی دندان‌های عقب را به طور کامل تمیز کنید. مطمئن شوید که کودک نوپا پس از آن خمیر دندان را بیرون می‌ریزد.
4) مراجعه منظم به دندانپزشک؛ تشخیص زودهنگام پوسیدگی دندان کودک
اگرچه رعایت اصول بهداشت دهان و دندان در خانه مهم است، اما بازدید منظم از دندانپزشک ضروری است. اکثر متخصصان دندانپزشکی توصیه می‌کنند که کودک اولین ملاقات خود را با دندانپزشک در اولین روز تولد خود داشته باشد؛ سپس معاینات منظم شش ماهه از آن نقطه به بعد را انجام دهد. این چک‌آپ‌ها به دندانپزشک شما اجازه می‌دهد تا پوسیدگی دندان کودک نوپا و سایر مشکلات را زود تشخیص دهد، زمانی که هنوز به راحتی قابل درمان یا حتی معکوس هستند.
پوسیدگی دندان می‌تواند منجر به مشکلات سلامت دهان و دندان و مشکلات کلی سلامت شود، اما راه‌هایی وجود دارد که می‌توانید از آن جلوگیری کرده و آن را کاهش دهید. به کودک خود بیاموزید که چگونه عادات بهداشتی دهان و دندان خود را حفظ کند و مرتباً به دندانپزشک مراجعه کند.
راه درمان پوسیدگی دندان کودکان چیست؟ ترمیم مستقیم و غیرمستقیم
برای کنترل درد و پوسیدگی دندان کودکان اصلاً خودسرانه از قرص برای دندان درد استفاده نکنید. راه درمان پوسیدگی دندان کودکان در افراد مختلف متفاوت است. نوع درمان پوسیدگی دندان کودکان به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع علائم
- سن
- بهداشت دهان و سلامت عمومی کودک
- شدت پوسیدگی دندان
برای درمان پوسیدگی دندان کودک یک ساله، می‌توان از روش‌های محافظه‌کارانه مانند حذف پلاک، پاک‌سازی پوسیدگی دندان، بازسازی مجدد دندان‌ها، استفاده از فلوراید مکمل و سیلانت‌های دندانی استفاده کرد.
در بیشتر موارد، درمان نیاز به برداشتن قسمت پوسیده دندان و جایگزینی آن با پر کردن دارد. پرکننده‌ها موادی هستند که در دندان‌ها قرار می‌گیرند تا آسیب‌های ناشی از پوسیدگی دندان را ترمیم کنند. به آنها ترمیم نیز می‌گویند. پر کردن انواع مختلفی دارد:
- ترمیم مستقیم: در استفاده از ترمیم مستقیم به یک بار مراجعه به دندانپزشک نیاز است تا ماده پرکننده را مستقیماً در سوراخ قرار داد. این مواد پرکننده ممکن است از نقره، پودرهای ظریف شیشه، اسیدهای اکریلیک یا رزین ساخته شوند. آنها اغلب به رنگ دندان هستند.
- ترمیم‌های غیرمستقیم: در ترمیم غیرمستقیم ممکن است به 2 یا بیشتر مراجعه به دندانپزشک نیاز داشته باشند. ترمیم‌های غیرمستقیم شامل آنله، روکش، تاج و بریج هستند. انواع ترمیم‌های غیرمستقیم با طلا، آلیاژهای فلز پایه، سرامیک یا کامپوزیت ساخته می‌شوند. بسیاری از این مواد می‌توانند شبیه مینای دندان طبیعی به نظر برسند.
متخصص دندانپزشک اطفال با توجه به شرایط مختلف از روش ترمیم مستقیم یا غیرمستقیم برای درمان پوسیدگی دندان جلو کودکان استفاده می‌کند.
دندان شیری پوسیده چه زمانی باید کشیده شود؟
دندان شیری پوسیده چه زمانی باید کشیده شود؟به محض مشاهده اولین علائم عفونت دندان برای درمان سریع به دندانپزشک مراجعه نمایید. درمان حفره روی دندان شیری مشابه روشی است که در دندان دائمی استفاده می‌شود. این درمان به اهمیت پوسیدگی بستگی دارد. هدف درمان، حفظ دندان شیری است. در جدول زیر با توجه به میزان پوسیدگی دندان شیری کودکان روش‌های درمانی را توضیح داده‌ایم.
| جدول روش درمانی انواع پوسیدگی دندان شیری کودکان | |
| شدت پوسیدگی دندان شیری کودکان | روش درمان |
| پوسیدگی کم‌عمق | اگر مینای دندان فقط به صورت سطحی تحت تأثیر قرار گرفته باشد؛ دندانپزشک بازسازی مجدد دندان را پیشنهاد می‌کند. بازسازی مجدد دندان با لاک فلوراید یا با سبلانت انجام می‌شود. |
| آسیب دیدن تاج | متخصص اطفال نواحی پوسیدگی را برمی‌دارد و دندان را تا حد امکان حفظ می‌کند. سپس حفره به‌جامانده از پوسیدگی با مواد کامپوزیت پر می‌شود. |
| پوسیدگی عمیق | اگر پالپ دندان آسیب‌دیده باشد و دندان قابل ترمیم نباشد؛ ممکن است دندانپزشک به فکر کشیدن دندان شیری باشد. |
در مورد پوسیدگی عمیق، کشیدن دندان شیری گاهی اوقات در صورت آبسه ناشی از حفره توصیه می‌شود. لطفاً توجه داشته باشید که ممکن است دندانپزشک کشیدن دندان شیری را بدون پوسیدگی به کودکتان توصیه کند. کشیدن دندان شیری می‌تواند عواقب مختلفی داشته باشد:
- اختلالات آواسازی و یادگیری زبان
- مشکل در تغذیه صحیح
و در نهایت فضای خالی در دهان که می‌تواند منجر به موقعیت بد دندان‌های دائمی آینده شود.
درمان پوسیدگی دندان کودک در خانه؛ معرفی روش‌های سنتی درمان پوسیدگی دندان
برای تسکین درد و ارتقای سلامت دهان، می‌توانید از داروهای طبیعی مؤثر و روش‌های درمان پوسیدگی دندان کودک در خانه استفاده کنید. از شستشوی آب‌نمک گرفته تا محلول‌های گیاهی مانند روغن میخک و سیر، راه‌های ساده‌ای برای مقابله با پوسیدگی در خانه و حفظ لبخند درخشان هستند. شایع‌ترین روش‌های درمان پوسیدگی دندان کودکان در طب سنتی عبارت‌اند از:
شستشو با آب‌نمک؛ ساده‌ترین روش درمان خانگی پوسیدگی دندان
یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین درمان‌های خانگی برای پوسیدگی دندان، شستشو با آب‌نمک است. یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید و از آن برای شستشوی کامل دهان خود استفاده کنید. آب‌نمک به کاهش التهاب، کشتن باکتری‌ها و درمان طبیعی حفره‌ها کمک می‌کند.
روغن‌کشی؛ قدیمی‌ترین روش درمان پوسیدگی دندان کودکان در طب سنتی
چرخاندن روغن در دهان برای خلاص شدن از شر میکروارگانیسم‌ها و بهبود سلامت دهان، به عنوان “روغن‌کشی” شناخته می‌شود. روغن‌کشی معمولاً با استفاده از روغن نارگیل به دلیل خواص ضد باکتریایی آن انجام می‌شود. یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را به مدت 15 تا 20 دقیقه در دهان خود غرغره و سپس به بیرون تف کنید. بعد از تف کردن دهان خود را با آب بشویید.
روغن میخک؛ درمان مؤثر برای حفره‌های دندان
روغن میخک به دلیل خاصیت ضد درد و ضدمیکروبی خود به خوبی شناخته شده است و آن را به یک درمان مؤثر برای حفره‌های دندان تبدیل می‌کند. چند قطره روغن میخک را روی یک توپ پنبه‌ای بمالید و به آرامی آن را روی دندان آسیب‌دیده برای تسکین درد و کمک به مبارزه با باکتری‌ها قرار دهید.
سیر؛ کاهش درد دندان
سیر یکی دیگر از داروهای طبیعی است که می‌تواند به کاهش درد دندان و مبارزه با باکتری‌های موجود در دهان کمک کند. یک حبه سیر را له کنید تا خمیر درست شود، سپس آن را مستقیماً روی دندان آسیب‌دیده بمالید. از طرف دیگر، می‌توانید یک حبه سیر را برای چند دقیقه بجوید تا ترکیبات مفید آن آزاد شود.
خمیر زردچوبه؛ مبارزه با حفره‌های دندان
زردچوبه با رنگ پر جنب و جوش و خواص قوی خود می‌تواند متحد ارزشمندی در مبارزه شما با حفره‌های دندان باشد. با مخلوط کردن پودر زردچوبه با آب خمیر درست کنید. خمیر زردچوبه را به طور مستقیم روی دندان آسیب‌دیده، قرار دهید. اجازه دهید چند دقیقه قبل از شستشو بماند تا خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی زردچوبه به جادوی خود عمل کند.
توجه داشته باشید که برخی از روش‌های سنتی برای کودکان سنین پایین مناسب نیست، بلکه ممکن است خطرناک نیز باشد. قبل از استفاده از هر روش درمانی با متخصص دندانپزشک اطفال مشورت کنید.
نکات مهم درباره پوسیدگی دندان کودکان
میزان شیوع پوسیدگی دندان در کودکان به دلیل مینای ضعیف دندان بیشتر است. به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، داشتن رژیم غذایی قندی، مکیدن شیشه شیر و پستانک بیشتر کودکان دچار پوسیدگی دندان می‌شوند. امکان جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان نیز با رعایت بهداشت، پرهیز از غذاهای قندی و مراجعه منظم به دندانپزشک نیز وجود دارد.
دندانپزشک با سنجیدن شرایط مختلف مانند سن کودک، میزان پوسیدگی دندان بهترین روش درمانی را تجویز می‌کند. امکان بهبود و درمان جزئی پوسیدگی دندان در خانه نیز وجود دارد که بهتر است قبل از استفاده از روش‌های خانگی با دندانپزشک مشورت نمایید.
سؤالات متداول
برای کاهش خطر پوسیدگی دندان کودک نوپا از کدام غذاها و نوشیدنی‌ها باید اجتناب کرد؟
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در کودکان نوپا، بهتر است از خوردن غذاها و نوشیدنی‌هایی که قند بالایی دارند، خودداری کنید. اینها شامل آب‌نبات، شکلات، کیک، آب‌میوه و نوشابه است.
آیا می‌توانید پوسیدگی دندان کودک نوپا را معکوس کنید؟
اگر پوسیدگی دندان کودک نوپا قبل از ایجاد حفره در دندان تشخیص داده شود و درمان شود، دندانپزشک شما ممکن است بتواند پوسیدگی را معکوس کند. با این حال، هنگامی که یک حفره ایجاد شد، نمی‌توان آن را معکوس کرد.
چگونه پوسیدگی دندان در کودک تشخیص داده می‌شود؟
دندانپزشک کودک اغلب می‌تواند پوسیدگی دندان را بر اساس موارد زیر تشخیص دهد:
- تاریخچه کامل کودک
- معاینه دهان کودک (حفره دهان)
- اشعه ایکس دندان
چرا درمان پوسیدگی دندان کودک دو ساله مهم است؟
دندان کودک دو ساله نقش مهمی در رشد کودک دارند؛ زیرا به کودک نوپا اجازه می‌دند از طریق جویدن، غذای جامد بخورد. این دندان‌ها برای رشد گفتار و زبان نیز مفید هستند. در نهایت، آنها به عنوان راهنمای رشد دندان‌های دائمی آینده عمل می‌کنند؛ بنابراین مراقبت صحیح از دندان‌های شیری ضروری است.
